शेती

एक नवीन सुरुवात

निसर्ग, पर्यावरण आणि आपण १: प्रस्तावना

निसर्ग, पर्यावरण आणि आपण २: नैसर्गिक असंतुलनामध्ये मानवाची भुमिका

निसर्ग, पर्यावरण आणि आपण ३: आर्थिक विकासातला अनर्थ

निसर्ग, पर्यावरण आणि आपण ४: शाश्वत विकासाच्या वाटेवरचे काही प्रयत्न

पाणीवाले बाबा: राजेंद्रसिंह राणा

(मंदारमाला वृत्त)
आधार मागावया दुःख माझे उभे आज दारी पहा श्रीहरी,
कोठेच नाही असा भक्त वेडा नको दूर जाऊ रहा मंदिरी.....
आक्रोश केला जरी फार वेळा वृथा संकटे रोज आली घरी,
फ़ोडून टाहो तुझा जाप केला अशी वेळ का आज माझ्यावरी.....

आयुष्य माझे गरीबीत गेले तरी पंढरीला सदा धावलो,
शेतात आल्या किती टोळधाडी उपाशीच होतो तरी हासलो.....
वाळून गेली पिके फ़ार वेळा कधी पावसाने उभी जाळली,
बोलायला फार होते परंतू मुके राहुनी आण मी पाळली.....

पोथ्या पुराणे उरी घेत आलो हरीपाठ होता मुखी सर्वदा,
माळा गळ्यातील सांभाळल्या मी जिभेला तडे पाडले खूपदा....
आबाळ झाली घराचीच देवा कुणी धावले ना दशा पाहण्या,

जंगल, शेती व ग्रामीण भागाशी संबंधित मराठीतले/ मराठीतल्या प्रादेशिक बोलीतले जे विविध शब्द आहेत, विविध संकल्पना आहेत यांना सरकारी इंग्रजीमधे विशिष्ठ शब्द असतात.
ते शब्दश: भाषांतर असतेच असे नाही.
उदाहरणार्थ बचतगट या शब्दाला सेल्फ हेल्प ग्रुप (एस एच जी) असा सरकारी इंग्रजीमधे शब्द आहे. जे शब्दश: भाषांतर नाही.

तर अश्या प्रकारचा मराठी ते सरकारी इंग्रजी शब्दकोश/ पुस्तक उपलब्ध आहे का? नेटवर उपलब्ध आहे का?
असे काही नसल्यास त्या त्या शब्दांचे इंग्रजी शब्द कुठून मिळवता येऊ शकतील?

हा धागा भाषा या ग्रुपमधेही ठेवावा अशी माबो प्रशासनाला विनंती.

इथे कोणाला ग्रीन हाउस किंवा पोलीहाउस बद्द्ल माहीती आहे का? जसे,
१. ग्रीनहाउस उभारण्याचा खर्च कीती येतो?
२. त्याचा मेंटेनन्स कसा ठेवायचा?
३. कोणत्या भाज्या/फुले निवडावीत, त्याच प्रशिक्षण मिळेल का कुठे?

झोळीतल्या पोरानं चुळबुळ केली तेव्हा
धारदार विळा घेतलेला हात थांबला तिचा
पदराखाली झाकलेली आई
कोरडीठाक पडलेली होती
मरुन पडलेल्या घोसाळ्यागत
तळपणार्‍या उन्हानं
अन रोजरोजच्या कामानं....

कपाळाचा खारट घाम
जसाजसा ओठाजवळ येऊ लागला
तसतशी घशात टोचणारी गरीबी
पोटात धडका मारु लागली
नुकत्याच आकार घेऊ लागलेल्या
पोटातल्या गोळ्यागत

तीच्या कोरड्या पडलेल्या ओठांवर
लालसर काहीतरी चमकत होतं
कदाचित नशीबानं दिलेलं लालभडक कुंकू
शरीरातल्या लापट नसांतून
बाहेर येत असावं मोकळे श्वास घ्यायला....

अख्खं आयुष्य जसं दिसायच
ओसाड माळरानासारखं
अगदी तसं....हुबेहुब
विरलेल्या झोळीच्या लुगड्यातून

महानगरांमध्ये आपल्या घरात, बाल्कनीत, परसदारी किंवा टेरेसवर हौसेने बाग फुलविणार्‍यांची संख्या कमी नाही. ग्लोबल वॉर्मिंग, अन्न सुरक्षेसंबंधीच्या प्रश्नांच्या वातावरणात मुंबईसारख्या महानगराच्या मध्यवर्ती भागांमध्ये अर्बन फार्मिंग (नागरी शेती) सामुदायिक स्वरूपात (कम्युनिटी फार्मिंग) यशस्वीपणे अंमलात आणणार्‍या प्रीती पाटील यांचा प्रवास स्फूर्तिदायक आहे. शाश्वत शेतीचे धडे देणारे त्यांचे कार्य व त्यांची संस्था अर्बन लीव्हज् (Urban Leaves) यांच्याविषयी अधिक जाणून घेण्याचा योग आला. त्यांची ही मुलाखत खास मायबोलीकरांसाठी!

महाराष्ट्रातील पर्जन्यछायेच्या प्रदेशातील दुष्काळी परिस्थितीवर मी लिहिले आहे.....
-----------------------------------------------------------------------------------------------------
तप्त झळा...बोचऱ्या कळा....कोरडा गळा
हलत लांब पळताहे थांबवा त्या मृगजळा
शेतात पिक ते झाले की सापळा
गर्द हिरव्या निवडुंगाचे काटे करती वाकुल्या
अवचित कधी झाकोळून जाई लागे वेडी आशा
परी वाहून नेई घन ते सारे पवन दुसऱ्या देशा
कडाड कड घनघोर घन
शीतल सुंदर आता वन
थेंब भिजविती कणा मृदेच्या
वाफा उठती निश्वासाच्या
झिरपते भेगा - भेगातून पाणी
क्षणात होई पुन्हा एकसंध धरणी

माझ्या वाङ्मयशेतीचे १२०० दिवस

नमस्कार मित्रहो,

आज २७ फेब्रुवारी, कवीवर्य कुसूमाग्रजांचा जन्मदिवस. हाच दिवस "जागतीक मराठी भाषा दिवस" म्हणून पाळला जातो. योगायोगाने आज माझ्याही आंतरजालावर वावरण्याला १२०० दिवस पूर्ण होत आहे.