धार्मिक-साहित्य

मायबोलीकर
स. न.
श्रीदासगणुलिखित ‘श्रीगजाननविजय’ या ग्रंथावरील एक निरुपणात्मक ग्रंथ आम्ही साहित्यसंमेलन 2014 पूर्वी प्रकाशित करत आहोत. त्यासंदर्भात आम्हांला लवकरात लवकर एक माहिती हवी आहे. ती अशी -
श्रीगजाननविजय या ग्रंथातील पंधराव्या अध्यायात पुढील ओव्या आलेल्या आहेत.

स्वाखातो भगवता धम्मो संदिट्टिको अकालिको एहिपस्सिको ओपनाय्यिको पच्चतं वेदितब्बो विञ्ञुही ति

भगवंताने ज्या श्रेष्ठ धम्माचा उपदेश केला आहे, त्याचे सत्यत्व येथेच डोळ्यासमोर पाहता येते. कालांतराने नाही, तर जो धम्म आपले फळ ताबडतोब देतो, कोणीही ज्याचा अनुभव घ्यावा, जो निर्वाणाकडे घेऊन जातो हा सिद्धांत विज्ञानाद्वारे कोणत्याही शीलवंताला आणि प्रज्ञावंताला अनुभवुन पाहता येते.

श्री ज्ञानेश्वरीचा अभ्यास - भाग ३

मागील भागात आपण पाहिले की श्री ज्ञानेश्वरी ही भावार्थ दीपिका आहे. म्हणजेच इथे वाचकाच्या ह्रदयात सद्भाव असणे खूप गरजेचे आहे. भावपूर्ण, हळुवार अंतःकरणानेच हा ग्रंथ वाचावा, नव्हे तो अनुभवावा असे स्वतः माऊलींनीच सांगितले आहे.

आता माऊली किती रसिकतेने काय काय लिहितात ते पाहू ..... अध्याय पहिला - महाभारतकार व्यासांचे गुणगौरव माऊली करताहेत -

नाना कथारूपें भारती| प्रकटली असे त्रिजगतीं|
आविष्करोनि महामतीं| व्यासाचिये ||३२|| ...................(भारती = महाभारत)

म्हणौनि हा काव्यांरावो| ग्रंथ गुरुवतीचा ठावो|

श्री ज्ञानेश्वरीचा अभ्यास -भाग २

नमितो योगी थोर विरागी तत्वज्ञानी संत
तो सत्कविवर परात्पर गुरु ज्ञानदेव भगवंत

स्मरण तयाचे होता साचे चित्ती हर्ष न मावे
म्हणूनि वाटते पुनः पुन्हा ते पावन चरण नमावे

अशा अतिशय सार्थ शब्दात पांवसच्या स्वामी स्वरुपानंदांनी माऊलींचे सुरेख वर्णन केले आहे. माऊली हे योग्यांचे योगी, विरक्त, तत्वज्ञ, संतश्रेष्ठ, गुरुंचे गुरु, सत्कविवर इतकेच काय प्रत्यक्ष भगवंतच....

अशा या अतिशय पवित्र माऊलींचे स्मरण करायचे ते ज्ञानेश्वरी वाचून, ज्ञानेश्वरी अभ्यासून .....

श्री ज्ञानेश्वरीचा अभ्यास - भाग १

संतश्रेष्ठ श्री ज्ञानेश्वर महाराज यांना सर्वसामान्य लोक "माऊली" या नावानेच हाक मारतात. तेराव्या शतकाच्या अगदी शेवटी ज्यांनी या महाराष्ट्रात जे अलौकिक असे जीवन जगून दाखवले त्यांच्या विषयी अजूनही सर्व भाविकांच्या मनात एक विलक्षण श्रद्धा आहे, आदर आहे.
याचे मुख्य कारण हे त्यांनी केलेले चमत्कार नसून संस्कृतातील भगवद्गीता मराठीत आणण्याचे जे थोर कार्य केले तेच होय. या ग्रंथालाच आपण ज्ञानेश्वरी किंवा भावार्थ दीपिका म्हणतो.

देवपूजा करताना देवाला(त्याच्या मुर्तीला) १६ प्रकारचे उपचार अर्पण करतात. हे उपचार आपण एखाद्या व्यक्तीला जसे घरी बोलावतो (आवाहन), बसायला आसन देतो (आसन), हातपाय धुवायला पाणी देतो (अर्ध्य्-पाद्य) इत्यादी असतात.

यातले बहुतेक उपचार आपल्याला स्वतःला जे जे आवडत असते, ते असतात. जसे आपण जेवतो, म्हणून देवाला देखील नैवेद्य दाखवतो. आपण जेवणानंतर विडा खातो, म्हणून देवालाही विडा देतो. आपल्याला कोणी पैसे दिले तर आवडते, खुष होतो, म्हणून आपणही देवाला दक्षिणा म्हणून पैसे देऊन खुष करायचा प्रयत्न करतो.

भगवान बुद्ध, एक सर्वोच्च परिपुर्ण सम्यक संबुद्ध ( संपुर्ण जागृत). स्वतःच्या तेजोमय प्रकाशाने ज्याने ह्या विश्वातील अंधकार नाहीसा केला असा उज्ज्वल सुर्य म्हणजे तथागत भगवान बुद्ध..

तो आमचा मार्गदर्शक तारा आहे,, तो आम्हाला दुःखमुक्तीचा मार्ग सांगतो...

एक असा ज्याने संपुर्ण आयुष्यभर सर्व प्राणीमात्रांच्या सुखाकरिता प्रज्ञा, शील, व करुणेचा प्रसार केला... असा सत्याचा शिक्षक.

काय तो ईश्वर आहे?? ईश्वराचा अवतार किंवा त्याचा पुत्र आहे?? असा त्याने कधी दावा केला आहे काय? काय तो आपल्यासारखा मनुष्य आहे??

भगवान बुद्ध, एक सर्वोच्च परिपुर्ण सम्यक संबुद्ध ( संपुर्ण जागृत). स्वतःच्या तेजोमय प्रकाशाने ज्याने ह्या विश्वातील अंधकार नाहीसा केला असा उज्ज्वल सुर्य म्हणजे तथागत भगवान बुद्ध..

तो आमचा मार्गदर्शक तारा आहे,, तो आम्हाला दुःखमुक्तीचा मार्ग सांगतो...

एक असा ज्याने संपुर्ण आयुष्यभर सर्व प्राणीमात्रांच्या सुखाकरिता प्रज्ञा, शील, व करुणेचा प्रसार केला... असा सत्याचा शिक्षक.

काय तो ईश्वर आहे?? ईश्वराचा अवतार किंवा त्याचा पुत्र आहे?? असा त्याने कधी दावा केला आहे काय? काय तो आपल्यासारखा मनुष्य आहे??

जेव्हा आपल्या आयुष्यात काही समस्या निर्माण होतात त्यावेळेस आपण जे कोणी आपल्याला उपाय सांगतात ते करत असतो . त्यात मग स्तोत्र, जप , धार्मिक स्थळांना जाऊन येणे इ . गोष्टी असतात . ह्या सगळ्याने मनोबल वाढते . समस्येला तोंड देण्याची शक्ती येते . हे सगळे तर आहेच . पण एखाद्या गोष्ट करून समस्या/ संकट टळले ह्याचा कोणाला अनुभव आहे का ? उदा . मृत्युंजयाचा जप केल्यामुळे आयुष्य वाढले ,महलक्ष्मी अष्टक रोज म्हटल्यामुळे आर्थिक स्थिती सुधारली.
मला वाटते कि स्तोत्र म्हटल्याने किंवा जप केल्याने positivity येते आयुष्यात.
पण धन, संतती, आरोग्य इ. ह्या दृष्टीने काही कोणाला अनुभव आले आहेत का