ती गेली तेव्हा रिमझिम...

पहाटेपासून "हा" पाऊस कोसळत होता. नुसताच रिमझिम आणि चिंब चिंब. पहाटेचा पाऊस मला आवडतच नाही कारण तो मला खुप भकास वाटतो अगदी संध्याकाळच्या पाऊसापेक्षाही. संध्याकाळचा पाऊस मुसमुसणं असतं तर पहाटेचा पाऊस मला हुंदक्यासारखा वाटतो. अगदी कंठापर्यंत दाठून आलेला आणि न आवरता येणारा. खरं सांगू का? त्या सुरांत मला दुःखाची, एका अपूर्णतेची छटा दिसते. रडणारे ढग तेव्हा दिसतच नाहीत. दिसतात फक्त अस्पष्ट थेंबाच्या रेषा आणि पाण्यांचा तो केविलवाणा आवाज. असं वाटतं मनातलं काही न सांगता तो बरसत आहे आणि त्याचवेळी तो काही अंशी बहरत असल्याचा भास होतो अगदी शांत, मधुर, स्वखुशी बरसत असल्याचा. शास्त्रीय गायकाला तो सुखकारक राग वाटत असेलही पण नीट पाहील तर दिसेल "ही" गझल आहे अस्पष्ट, सुरूवातीला ऐकावीशी वाटणारी, मंत्रमुग्ध करणारी आणि शेवटी अलगद नकळत मनाला चटका लावणारी.

अशीच एक गझल मला सापडलेली. मूर्तीमंत, सचेतन. ऐकत रहावीशी वाटणारी,मंत्रमुग्ध करणारी आणि एका अनोळखी, अनपेक्षित वळणावर संपणारी. गझलेतच सांगायचं झालं तर..

"बरसने के राझ कितने खुब निभाए तुमने..
खुशबु दे भी दी और कितना रूलाया तुमने.."

खरचं ती बरसत होती. कधी सर होऊन तर कधी धबाधबा होऊन. धबाधब्याच्या पांढर्या शुभ्र प्रवाहात सुंदरता कितीही असली तरी आतला तळ कळतच नाही. वाहणं इतकचं माहित असतं त्याला. अशीच होती "ती"धब धब्यासारखी..
खळखळणारी..अवखळं..सुंदर..कित्येक तळातलं लपवून वाहणारी..वाहवत नेणारी.. आज पहाटे तसाच पाऊस, तशीच रिमझिम आणि "ती" आठवण..

तिच्यात नि माझ्यात 12 वर्षाच अंतर..मी काॅलेजकुमार तर ती विवाहीत गृहणी. नातं असं काहीच नाही. धड ओळखही नाही. मी तिच्या घरी वर्तमान टाकणारा साधारण मुलगा. रोज सकाळी बेल वाजवली की, कित्येक आकसलेले चेहरे, काही नुसत्याच बंद कड्या आणि "पेपर कडीला अडकवा" असल्या सुचनावजा पाटया पण "ती" मात्र अर्ध्या मिटलेल्या डोळ्यांनी दार उघडायची..तिचे ते अर्धे मिटलेले डोळे, कपाळावर अस्ताव्यस्त पसरलेले काहीसे भरकटलेले कुरळे दाट केसं आणि सुरकतलेल्या काॅटन मॅक्सीतही कमाल दिसायची. बंद दरवाजे, गंजलेल्या कड्या, काही आकसलेले चेहरे पाहील्यानंतर हे ताजं टवटवीत नुकतचं फुललेलं फुल पाहायला मिळायचं..

तिच्या चेहर्यात रबडी जिलेबीपेक्षाही गोडवा होता. रबडीच्या पाकात लाल जिलेबी उठून दिसते तशी तिच्या गोर्या रंगावर तिचे लाल ओठ उठून दिसतात..आधी इतरांसारखीच "ती" माझ्याकडे मख्ख चेहर्याने पेपर टाकणारा एक गरीब मुलगा ह्या नजरेने पाहायची पण 2008 च्या दिवाळीत बिलं द्यायला गेलो तेव्हा दिवाळी किंवा बक्षिस म्हणून 50 रूपये ज्यादाचे दिलेले आणि ते परत करताना मी इंग्रजीत डायलाॅग मारलेला..

I don't accept bribe..i can make money myself..blessing is enough for me.."

तेव्हा तिला आश्चर्य वाटलं तसं मला कुणाकडूनच घ्यायला आवडलं नसतं पण हिच्याकडून तर खासच. तिला कौतुक का आणखी दुसरं काही वाटलं हे कळलं नाही पण तिच्या नजरेतला ते गरीब मुलग्याचे भाव परत कधी दिसले नाहीत आणि ते खरंचं आहे. मी गरीब होतो पण बिचारा नव्हतो. स्वाभिमानी होतो आणि अजूनही आहे. कष्ट करून किंवा फार फार तर खालच्या दर्जाच काम करून कमवत होतो पण खरं सांगू माझ्यालेखी कुठलचं काम खालच्या किंवा वरच्या दर्जाच नसतं आणि मेहनत करायला कसली आलीय लाज?

तिच्यावर माझं प्रेम होतं किंवा आकर्षण ह्यातलं काहीच नव्हतं. फक्त ती आवडायची. मृदगंधासारखी. मृदगंध आपण साठवून ठेऊ शकत नाही. पाऊसाच्या आधी हवाहवासा वाटणारा सुखद अनुभव फक्त..त्यात अत्तरासारखी वासना नसते...लोभ नसतो, मोह नसतो..प्रेम नसतं. असते ती फक्त नैसर्गिक सुखद अनुभती.

त्या दिवसानंतर "ती" गुड माॅर्निंग वैगेरे विश करायला लागली. तिच्या तोंडून ऐकताना प्रसन्न पहाटेच्या पडलेल्या दवाचं फिल यायचं आणि मनातलं फुलपाखरू तेव्हा दिवसभर बागडायचं..आवडणार्या माणसानं विश केलं की, छान वाटतंचं..
कुठेतरी बागडणार्या मनातल्या फुलपाखारांना देवाने फुलाजवळ आणलचं.. त्यादिवशी गुजरात समाचाराची गाडी पाऊसामुळे उशिरा आली आणि म्हणूनच मला उशिर झालेला.

दरवाजा उघडाच होता. आतून काहीतरी खटपटीचा आवाज येत होता. मी आवाज दिला. लगबगीत "ती" बाहेर आली.
कपाळावर घामाचे थेंब जमा झालेले..काही केसांच्या बटा घट्ट चिकटलेल्या..त्या बटा म्हणजे लाटा आणि ते घर्मबिंदू म्हणजे अळवावरचं लोभस पाणी जणू..

"अच्छा हुआ आप आ गए..आपको सिलेंडर लगाने आता है?"

कपाळावरचा घाम कोपर्याने पुसत ती म्हणाली.

मी मान डोलावली नि आत गेलो..सिलेंडर लाऊन दिला.
आणि परत जाणार तोच..

"थॅन्क्यू ..रूकीये चाय पिके जाइये.." ती

खरंतरं मला खुपचं संकोचल्यासारखं झालं होतं..मी नकार देत होतो पण तिने आग्रह केला आणि मला थांबावचं लागलं..

त्या दिवशी पहिल्यांदाच तिचं घर मी आतून पाहत होतो..
भिंतीना फिकट लव्हेंडर रंग..दाराजवळच्या भिंतीला मोठं शोकेस. त्यात टी.व्ही., डाव्या बाजूला फुलदानीत लीलीची खरी वाटणारी खोटी फुले..उजव्या बाजूला लाल लव्हफ्रेममधला फोटो..फोटोत ती आणि तिचा नवरा..प्रत्यक्षात मी त्याला कधीच पाहीलं नाही पण मला थोडं आश्चर्य वाटलं कारण तिचा नवरा खुपच साधारण आणि तिच्यापेक्षा वयाने खुपच मोठा वाटत होता..मी काही विचार करत असतानाच "ती" चहा घेऊन आली..

चहा पिता पिता जुजबी प्रश्न तिने विचारले. इंग्रजी कुठे शिकलास? काय करतोस. मी काॅलेज करता करता कुंटुंबाला हातभार म्हणून वर्तमानपत्र टाकतो हे ऐकल्यावर तिला माझं कौतुक वाटलं. बोलता बोलता असं कळलं की, ती सी.ए आहे.
आधी काम करत होती पण लग्नानंतर ब्रेक घेतलेला. नवरा कामानिम्मत बाहेरच असतो खुपदा. आठवड्यातून फक्त दोनदा घरी येतो वैगैरे.. काही अभ्यासात मदत हवी असल्यास निसंकोचपणे सांग इतकं बोलून तिने तिचा नंबर दिलेला.

अभ्यासासंदर्भात मी तिला विचारू लागलो. कधी फोनवर तर कधी तिच्या घरी. हळूहळू आमच्यात एक अस्पष्ट नातं निर्माण झालेलं. त्या नात्याला काही नाव नव्हतं पण हे असणं खुप होतं माझ्यासाठी. " ती" सांगायची कधी नवर्याबद्दल. घरातल्या प्रोब्लेम्सबद्दल. बहुतेक तिला मोकळं वाटतं असावं.. कधी कधी लेट नाईट चॅटींगही व्हायचं. " ती" व्यक्त व्हायची. तिचं ते माझ्यासमोर व्यक्त होणं मला आवडायचं..

हे "ती" मला का सांगते ह्या प्रश्नाचं उत्तर मी कधी शोधलंच नाही. काही प्रश्न अनुत्तरीत राहीलेलेच बरे असतात.. वर वर दिसणारं खुशहाल आयुष्य तिचं किती उदास आणि विचित्र आहे हे मला कळतं होतं. तिच्या हसर्या चेहर्यामागे कित्येक वेदना तिने लपवल्या होत्या. त्या वेदना उघडपणे ओळखीच्या किंवा नात्यातल्या लोकांना दाखवता येतं नाही. मग तेव्हा अशा नात्याची गरज भासत असावी.

त्यादिवशी "ती" नेहमीप्रमाणे प्रसन्न दिसत नव्हती. नक्कीच काहीतरी बिनसलं होतं. रात्रभर झोपली नसावी हे तिच्या डोळ्यात स्पष्ट दिसतं होतं.. मला तिची काळजी वाटली. मी आत गेलो. काहीही न विचारता फक्त तिला सोबत देत होतो.
इतक्या वेळ दाबून ठेवलेल्या तिच्या अश्रूंचा बांध फुटला. ती रडू लागली. मी फक्त थोपटतं राहीलो.. एकाएकी "ती" मला बिलगली. मला संकोचल्यासारखं झालं पण तिला मोकळं होऊ द्यायचं ठरवल. "ती" काहीही न बोलता अश्रूवाटे खुप बोलत असावी. कदाचित स्वतःशीच. काहीवेळाने " ती" शांत झाली. मी काहीही न बोलता डोळ्यांनीच तिला दिलासा दिला आणि निघून आलो.

त्यादिवसानंतर तिचं घर बंदच होतं. परत "ती" कधी दिसलीच नाही. मॅसेजला रिप्लाय नाही की, फोनला उत्तर नाही.
काही दिवसानी तिच्याबद्द बातमी कळाली. तिने गावी जाऊन आत्महत्या केलेली. मन अगदी सुन्न झालं.. तिच्या मनातलं तिने वरवर जरी सांगितलं असलं तरी. खोलवर तिने खुप सहन केलेलं.. तिच्या आयुष्यात नेमकं काय घडलं किंवा काय घडलेलं. तिने असं का केलं असावं..हे मला कधीच कळलं नाही आणि ते कधी कळणारंही नव्हतं. "ती" माझ्या आयुष्यात घटकाभर आली नि गेली. पहाटेच्या सरीसारखी कोसळत राहीली. ह्या कोसळणार्याला सरीला मी कधीच समजू शकलो नाही. अगदी त्या न कळलेल्या पहाटेच्या पाऊसासारखं..

समाप्त