बिगरी ते ‘डिगरी’!

Submitted by झुलेलाल on 7 September, 2019 - 13:27

बिगरी ते ‘डिगरी’...

तर, आपल्या बोटाला धरून बिगरीपासून डिगरीपर्यंतचा प्रवास घडवून आणणाऱ्या गुरुजनांच्या अनेक आठवणी काल मनात अचानक, आणि नकळतही, उचंबळून आल्या.
अशा आठवणींना वयाचा क्रम नसतो. म्हणजे, संगमनेरच्या नवीन मराठी शाळेच्या पहिल्या मजल्यावरचा तिसरीचा ५२ वर्षांपूर्वीचा वर्ग अचानक लख्ख आठवायला लागतो, नऊवारी पातळ नेसलेल्या, कपाळावर चंद्राएवढा कुंकवाचा टिळा लावलेल्या करजगीकर बाई गणिताचा पाढा शिकवताहेत आणि आपण मांडी घालून जमिनीवर बसल्यावस्थेत पेंगत झोपेचे आक्रमण परतवून लावण्याचा आटोकाट प्रयत्न करत आहेत, असे दृश्य जसेच्या तसे आठवून हसूदेखील येते, तोवर एकदम देवरूखच्या भोंदे शाळेतला ४८ वर्षांपूर्वीचा एक प्रसंग धूसरपणे जागा होऊ लागतो.
या शाळेत मी चौथीच्या वर्गापासून दाखल झालो. चौथीला के. ज. पुरोहित नावाचे गुरुजी होते. (त्यांची पुढे ‘शांताराम-केजं’मुळे कायम आठवण येत असे.) देवरुखपासून आठएक किलोमीटरवरचं काटवली हे त्यांचं गाव. शनिवारी सकाळी शाळा असली की गावातच, अगदी शाळेची घंटा घरात ऐकू येईल एवढ्या अंतरावर असूनही आम्हाला हमखास उशीर व्हायचा, पण स्वच्छ पांढरा लेंगा सदरा घातलेली, दाट केसांचा व्यवस्थित भांग पाडलेली पुरोहित गुर्जींची मूर्ती मात्र, खुर्चीत दाखल असायची. हस्ताक्षर ‘घडविणे’ हा त्यांचा ‘ध्यास’ असायचा. एकएका मुलासमोर मांडी ठोकून बसून, उजव्या चिमटीत टाचणी लपवून ते ‘ह’ आणि ‘ळ’ ही अक्षरे घोटवून घेत असत. ही दोन अक्षरे वळणदारपणे लिहिता येईल त्याचे हस्ताक्षर सुंदर झालेच समजा, हा त्यांचा सिद्धान्त होता... ते वळण मनाजोगते जमेपर्यंत त्यांच्या हातातील टाचणीचे टोक किती वेळा मी बोटावर टोचून घेतले असेल त्याची गणतीच नाही. पुढे माझे हस्ताक्षर सुवाच्यच नव्हे, तर सुंदर झाले. एवढे, की मलाच नव्हे, तर इतरांनाही माझ्या अक्षराचा अभिमान वाटू लागला. इतका, की पुढे शाळा-काॅलेजातील सभा-समारंभांच्या निमित्ताने फळ्यावर ‘सुस्वागतम’ किंवा ‘सुविचार’ वगैरे लिहिणे हे माझे कामच ठरून गेले. नंतर तर, देवरुखच्या बाजारपेठेतील माणिक चौकात पुरोहित टेलरांच्या इमारतीवरील ‘ग्रामफलका’वर देश आणि जगातल्या महत्वाच्या बातम्या गावासाठी लिहिण्याची जबाबदारी आम्ही काही मित्रांनी माझ्या हसिताक्षराच्या विश्वासावरच उचलली, आणि कितीतरी वर्षे पेललीदेखील!
माझ्या ‘बातमीदारी’ची मुळे बहुधा त्यातच रुजली असावीत.
आणि त्याचे मूळ, पुरोहित गुर्जींनी टोचून टोचून घोटवून घेतलेल्या ‘ह’ आणि ‘ळ’ मध्ये असावे. आजही, ही अक्षरे कोणत्या शब्दात वाचताना किंवा लिहीताना मला पुरोहित गुरुजींची आठवण होते.!
(क्रमश:

विषय: 
Group content visibility: 
Use group defaults