परोमा: भूमिकांच्या पलीकडे जाउन स्त्रीत्वाचा शोध

चित्रपटात राखी घरात इतरांकडून हेटाळणी स्वीकारतेच पण तिचा नवरा तिला स्पर्शही करू इच्छित नाही, स्वतःच्याच घरात ती अस्पृश्य असल्यासारखे कोपऱ्यात उभी राहते त्याच्यासमोर. त्याच्या शर्टचे कफलिंग पण ती हातात देऊ शकत नाही तर तिने टेबलावर ठेवलेले तो उचलतो, खोलीही बदलू पाहतो. याचे कारण स्त्रीची योनीशुचिता. तिने दुसऱ्या पुरुषासोबत संग केला म्हणजे ती भ्रष्ट झाली हा सामाजिक विचार. बलात्कारित स्त्रीला यामुळे दुहेरी त्रास भोगावा लागतो. या विचाराने भयंकर नुकसान केलेय.

पण त्या जागी पुरुष असेल तर बाहेर लफडे करून उपरती होऊन परतलेल्या नवऱ्याला स्त्री शिव्याशाप देईल पण त्याला बेडरुमातून बाहेर काढणार नाही, तिची इच्छा असली तरी. तिने तसे केले तर घरचे तिलाच दोष देतील.

आवडीचे जिला गवसले आहे, तिला सन्मानाने त्या बंधनातून मोकळे करण्याचा विचार इतर कुटूंबियांनी करावा>>>>
करावा ही थेअरी झाली. प्रत्यक्षात कुणी करत नाही. याचे कारण त्यांना होणारा त्रास फक्त घरातील एक माणूस गेले म्हणजे त्याच्या जबाबदाऱ्या आपल्यावर म्हणून नसतो तर त्यांनाही सामाजिक त्रास भोगावा लागतो. चित्रपटातही शेजारी, नातेवाईक बोलताना दाखवलेत. इथे कुणी म्हणतील की त्यांचा काय संबंध, ते कोण बोलणारे. पण भारतीय समाजात तरी असले नाक खुपसणारे भरपूर आहेत.

चित्रपट शेवटी कळला नाही. सगळे अर्धवट सोडल्यासारखे वाटले. तिने आत्महत्येचा प्रयत्न केल्यावर तिला परत कुटुंबात घेतले जाते का? करण हॉस्पिटलात तिला सगळे भेटतात, प्रेमाने बोलतात. ती नोकरी वगैरेचे बोलते तेव्हा तिचा डॉक्टर नवऱ्याला डोळ्यांनीच दटावून हो हो करतो. घरात राहून तिला नोकरी करायला नवरा देणारच नाही. म्हणजे प्रत्यक्षात तिने घर सोडून बाहेर पडल्याखेरीज तिला मानसिक स्वातंत्र्य लाभणार नाहीच. पण बाहेर पडणे शक्य दिसत नाही. तिची मैत्रीण म्हणते मला घर असल्यामुळे मी राहू शकते, तुला घर नसेल तर इतक्या कमी पगारात काही होणार नाही. हिचे शिक्षणही नाही. एकंदरीत आर्थिक स्वातंत्र्य नसेल तर इतर स्वातंत्र्याच्या उर्मी दाबून ठेवाव्या लागणार.

प्रत्यक्षात कुणी करत नाही म्हणून तर हा सिनेमा आज ही पुरोगामी ठरतो. ज्या नात्यात कुठलीही वृद्धी (ग्रोथ) होणे शक्य नाही, नवीन अनुभवांची भर पडत नाही, मानसिक्/भावनिक गरजा पूर्ण होत नाहीत ते जोखडासारखे नाते घाण्याच्या बैला प्रमाणे माणसे (स्त्री असो का पुरूष) ओढत राहतात. राखीला पुढे आर्थिक स्थिरता लाभेल नाही लाभेल पण घरात ती आणि पर्यायाने इतरही सुखी होणार नाही हे अगदी जाणवते.

योनिशुचिता - नुकताच वीरे दि वेडिंग बघितला आहे त्यामुळे डिक्शनरी "चरमसुख" वर अडकली आहे. 'य' पर्यंत पोहोचायला आणि अर्थ समजायला वेळ लागेल.

• राखी आर्थिक स्वतंत्र असती किंवा तिचे पूर्ण घरच तिच्या पैशावर चालत असते तर घरच्यांची प्रतिक्रिया कशी असती?

• कुटुंबाच्या आर्थिक वर्गानुसार त्या प्रतिक्रियेत फरक पडला असता का?

• आजीच्या हातच्या चकल्या आणि आईच्या हातचे पापड यांची जालावर येऊन आरती करत फिरणारे लोक 'त्या स्त्रियांचे बाहेर प्रेमसंबंध असते' तरी तशीच आरती करत फिरले असते का?

• दुसऱ्याच्या घरात & घरभाडे न देता राहणारे कोणीही मालकाला त्याच्याच घरातल्या एका रूम मधून बाहेर काढू शकतात का?े

• आजीचा प्रियकर असणे नातवाने चालवून घेतले असते का या प्रश्नांसोबतच आजोबांना consent म्हणजे काय हे कळत होत का? ते आजीला 'आनंद' देऊ शकत होते का? असे प्रश्न नातवाला पडतील का?

• आजीच जाऊदे, आईचंदेखील जाऊदे गेलं त्यांचं आयुष्य पण आपल्या मुली, नातीलापण आपण एका पुरुषाला allocate करून टाकणार आहोत का? आपण स्वतः त्याच सिस्टमचा भाग बनून पुढच्या पिढीसमोर हेच आदर्श ठेवणार आहोत का?

राहुलच्या बरोबर ची रिलेशन शिप विल मीट इट्स लॉजिकल एंड व पुढे अमर्याद स्वातंत्र्य>>>>>

हे व्हायच्या आधी, त्या दोघांनाही किंवा दोघांपैकी एकाला मूल हवे झाले, ते जन्माला घातले गेले तर नंतर रिलेशन लॉजीकली संपल्यावर त्या मुलाचे काय? कुणी जबाबदारी घ्यावी? कुणीच घेतली नाही किंवा घेऊ इच्छिले नाही तर आईवडील हवे असण्याच्या मुलाच्या हक्काचे किंवा गरजेचे काय?

पाहिला चित्रपट..
साधनाच्या पहिल्या पोस्ट शी सहमत..! तुमच्या स्वातंत्र्याविषयक निर्णयांनी बाकी कुटुंबीय गोत्यात नको यायला. +1
प्रत्येकाने स्वतंत्र पणे वागायचं ठरवलं तर समाज व्यवस्थेला ,कुटुंब संस्थेला काही अर्थच उरणार नाही..
लग्न केलं म्हणजे ते टिकवणं, मुलांची जबाब्दारी..हे सगळं दोघांचं आहे ना..! मग कुणा एकानेही केलेली बेईमानी किं वा विश्वासघात.. हा समर्थनीय नाहीच.!

माझें बरेचसे पॉईंट्स चित्रपटाच्या परिघाबाहेरचे आहेत. केवळ इथे चर्चेत बऱ्याच जणांनी असे स्वैर स्वातंत्र्य हवे याचा पुरस्कार केलाय, त्या संदर्भात मी ते मांडलेत.

स्वैर स्वातंत्र्य की कुटुंब याचा विचार आधीच करायला हवा हे माझे ठाम मत. चित्रपटात पाहू गेले तर परोमा आत्महत्येच्या निर्णयाप्रत येते हेही दाखवलंय. घरच्यांनी लाथाडले व प्रियकराचाही पत्ता नाही अशा स्थितीत नैराश्याने ग्रासलेली परोमा ब्लेड जवळ करते. सुदैवाने ती वाचते व नंतर तिला आत्मभान येते हा पुढचा भाग. पण ती तशी वाचली नसती तर स्वैर स्वातंत्र्याच्या नादाने जीव गमावून बसली हाच निष्कर्ष निघाला असता. स्वैर स्वातंत्र्याच्या वाटेवर हे असले खाचखळगे येणार. पुढे जाऊन एका पार्टनरला लॉजिकल एन्ड करावासा वाटेल व दुसरा त्याला तयार नसेल तरीही त्रास आहेच. एकूण मानव प्राण्यात स्वैर स्वातंत्र्य असे काहीही नाहीय. त्याची कुठेही भावनिक गुंतवणूक होऊ शकते व एकदा ती झाली की पुढचा प्रवास त्याच्या हातात राहात नाही. प्राण्यांमध्ये ही गुंतवणूक फक्त मेटिंग सिजनपुरती होत असावी, कल्पना नाही. त्यानंतर तुझे तू, माझे मी. त्यामुळे त्यांना या संदर्भात कसलाही त्रास होत नाही. काही प्राणी व पक्षी आयुष्यभर एकच जोडीदार करतात, ह्यात भावनिक गुंतवणूक असते की कसे हे माहीत नाही. मी तरी असे वाचले नाही.

एकूण मानव प्राण्यात स्वैर स्वातंत्र्य असे काहीही नाहीय. त्याची कुठेही भावनिक गुंतवणूक होऊ शकते व एकदा ती झाली की पुढचा प्रवास त्याच्या हातात राहात नाही. >> > हे म्हणजे एखादा माणूस पटत नाही त्याचे विचार पटत नाही तरी जबरदस्ती त्याच्यासोबत संसार करा असच? Not justifiable at least in 21st century.. लग्न हे आता पार्ट of लाइफ म्हणून बघायची गरज आहे.. इतर चुका होतात ना आयुष्यात.. त्या कवटाळून थोडीच बसतो आपण.. हेही कधीतरी त्याच angle ने स्विकारण्याची गरज आहे आता..

हे म्हणजे एखादा माणूस पटत नाही त्याचे विचार पटत नाही तरी जबरदस्ती त्याच्यासोबत संसार करा असच?>>>

खरेतर हे थोडेफार असे होते. बाहेरून सर्व काही ठीकठाक असलेल्या संसारात कुणाची घुसमट होत असेल तर कुटुंबातले इतर सदस्य स्वीकारत नाहीत, विरोध करतात. 21सावे शतक जरी असले तरी अपल्याइथे अजून विवाह मंडळे जोरदार धंदा करताहेत. तिथे वधू वरांची फिझीकल व मेंटल कंपॅटीबीलिटी सोडून बाकी जातपात, सामाजिक स्थान, आर्थिक पत सगळे मॅच करून अगदी सुयोग्य वर वधु शोधून दिले जातात. सो, लग्न हा आपल्याकडे अजूनही एक सामाजिक करार आहे. त्यात पुढे जाऊन असले प्रश्न येणारच. त्या प्रश्नांची उत्तरे शोधायची तर कुटुंबसंस्थेवर आघात होणार. आज पुढच्या पिढीत आपण हे स्वीकारूही. पण चित्रपटात जी पिढी दाखवली त्यात हे स्वीकारणे त्या कुटुंबाला भयंकर कठीण गेलेले दाखवलंय, जे वास्तव आहे.

छान लिहिलय !
मला बर्‍याच वेळेला अशा चित्रपटाच्या निर्मीतीमागच्या निखळ हेतूबद्दल शंका येते मात्र . हा विषय पूर्णपणे पटतो पण तरीही ही वस्तुस्थिती नाही म्हणूनच एका अर्थाने कुटुंब व्यवस्थेची घडी टिकून आहे असं वाटत . अर्थात तिच्या पायी बळी गेलेल्या किती तरी इछा , आकांक्षा असतीलच .
माया मेमसाब आणि अनाहत ची आठवण आली.

अमा, सिनेमा पाहिला. कन्सेप्ट चांगली आहे, पण एग्झिक्यूशन मला स्वतःला फारसं आवडलं नाही. न आवडण्यात मोठा वाटा राखीचा आहे. माझ्या डोळ्यांना ती भीषोण शुंदर दिसली नाहीच, पण अभिनयात फारच तोकडी पडली आहे! परोमाच्या आत्मशोधाच्या प्रवासातली (तुम्ही मथळ्यात 'स्त्रीत्वाचा शोध' म्हटलं आहात, मला स्त्रीत्वाच्याही पलीकडचा म्हणून आत्मशोध वाटतो), कथेत प्रत्येक पावलावर अपेक्षित असलेली दुविधा, घालमेल, भीती तिला अजिबातच दाखवता आलेली नाही.

आत्मशोधाचा प्रवास अवघडच असतो. ती एका चाकोरीला रुळलेली आहे, स्वतःचे पंख वापरायचे विसरूनच गेलेली आहे. यात तिचा इनर्शिया किती आणि जाच किती हे तिचं तिलाच ठाऊक - घरात कोणी तिला जाच वगैरे करताना सकृतदर्शनी तरी दिसत नाही. म्हणजे उदा. तिला सतार वाजवायला बंदी नसते, ती शरीरसंबंधांना ठरवलं तर 'आज नको' म्हणू शकतेच, इ.
हे वळण काही अंशी तिच्या कंडिशनिंगमधून आणि बर्‍याच अंशी तिच्या आळसातूनही आलेलं दिसतं.
विवाहबाह्य संबंध हा मुळी चित्रपटाचा विषयच नाही - ते एक निमित्त आहे केवळ तिला ती 'एस्केप वेलॉसिटी' देणारं. तो फोटोग्राफर आहे - त्रयस्थ लेन्समधून तिचं जग कसं दिसतं हे तिला त्याच्या निमित्ताने प्रथमच कळतंय, इतकंच.

तिचा आत्महत्येचा प्रयत्नही म्हणूनच प्रतिकात्मक आहे. परोमा - अ‍ॅज शी वॉज नोन बिफोर - इज नाऊ गॉन. ही पुनर्जन्म झालेली व्यक्ती तिच्या पायावर उभी राहू पाहते आहे - आर्थिकच नव्हे, सर्वच दृष्टींनी. नवरा तिच्या नोकरी करण्याच्या कल्पनेनेही गडबडून जातो - कंडिशनिंगचे बळी सगळेच आहेत. 'कुटुंब तिच्या आत्मशोधात अडसर आहे का?' याचं उत्तर नवर्‍याच्या नोकरीवरून गडबडण्यात आलं.
मुलगी एका क्षणी तिची तहान समजून ते रोप किती छान आहे म्हणते - तिची पिढी तो प्रवास आणखी डोळसपणे करेल अशी आशा तिथे निर्माण होते.

विवाहबाह्य संबंध हा मुळी चित्रपटाचा विषयच नाही - +१०००००
एखादीचा प्रवास ओशोंनी लिहील्याप्रमाणे संभोग से समाधीतक असा होईल. एखादी "उंबरठा" लाथाडेल, एखादी नव्या व्यवसायात पडून "दिल धडकने दो" म्हणेल तर एखादी जनाबाई होवून अभंग लिहील. मूळात चाकोरीबद्ध संसारा पलिकडे ह्या पात्रांना काही सापडले आहे. पोपटासारखे पिंजर्‍यात बसून ह्या घारींच्या आकाशाची कल्पना करणे कठीण आहे.

स्वाती_आंबोळे ,
छान लिहिलंय.

मी सिनेमा पहिला नाहीये,
पण अमा नि जे लिहिले आहे ,त्याच्या कॉन्टेन्युअशन मध्ये स्वाती_आंबोळेंनी लिहिलेले वाचले तर सिनेमा जास्त उलगडतो आहे असे वाटते

‘एस्केप वेलॉसिटी' <<<

अमा, वुडी अ‍ॅलनचा 'विकी, क्रिस्टीना, बार्सिलोना' मूव्ही पाहिला नसाल तर हायली रेकमन्डेड.

मला `परमा'चं कास्टिंग अजिबातच आवडलं नव्हतं. स्क्रिप्टही फारसं आवडलं नाही.

बाकी स्वैर राहू इच्छिणाऱ्या व प्रत्यक्ष वागणाऱ्या पुरुषालाही या समाजात त्रास होतो...
उदा: गुरुनाथ सुभेदार !

चिंचे

मला `परमा'चं कास्टिंग अजिबातच आवडलं नव्हतं. >>> ईथलं वाचून तुनळीवर बघायचा प्रयत्न केला.
चर्चा वाचून , मला रिचर्ड गेरेचा "अन्फेथफुल' आठवला . अर्थात दोन्घाची जातकुळी आणि कन्सेप्ट पूर्णतः वेगळी आहे.

त्यात ही बायकोचं सगळं सुरळीत चाललं असतं .
पण ती "त्या" च्या कडे आकर्षित होते कारण पहिल्याच भेटीत तो फार "चार्मिन्ग" वाटतो .
आणि एकंदरच दोघांच सूत जुळल्यावर तिचं आयुश्य फार स्पाईसी आणि हॅपनिंग वाटतं .
ईथे असं काहीच नाही . राहूल प्रत्येक फ्रेम मध्ये लोचट वाटला . तो ज्या नजरेने तिच्याकडे बघतो , लस्ट ! .

मला `परमा'चं कास्टिंग अजिबातच आवडलं नव्हतं. स्क्रिप्टही फारसं आवडलं नाही. >>> + 1
सिनेमा बघितला व्यवस्थित पण मनाला भिडला किंवा त्यातून काही उदात्त वगैरे निष्पन्न झालंय असं काहीच झालं नाही somehow. कलाकृतीतून दाखवलेलं चाकोरीबाहेरचं किंवा सामाजिक चौकटीबाहेरचं वागणं किंवा विचार हे देखिल कधी कधी इतके जबरदस्त सच्चे वाटतात की आपण प्रेक्षक ते मान्य करतो. तसं काही हा सिनेमा बघून वाटलं नाही. इवल्याश्या मोबाईलवर पाहिल्यामुळे impact काहीच झाला नसेल. पक्का कमर्शियल असलेला विवाहबाह्य संबंधांवर असलेला 'गाईड' ही आवडून गेला होता.

{{{ पक्का कमर्शियल असलेला विवाहबाह्य संबंधांवर असलेला 'गाईड' ही आवडून गेला होता. }}}

विवाहबाह्य संबंध हा गाईडने स्पर्श केलेल्या विषयांमधला एक विषय असला तरीही विवाहबाह्य संबंधांवर असलेला ही 'गाईड' ची ओळख नक्कीच असू शकत नाही. तो श्रद्धा / विश्वास आणि त्यामुळे घडणार्‍या अशक्यप्राय गोष्टी यावर जास्त फोकस करतो जसा की, ट्यूबलाईट.

सचिन खेडेकर आणि तब्बुचा अस्तित्व पण असाच काहीतरी होता का?

सामाजिक चौकटीबाहेरचं वागणं किंवा विचार हे देखिल कधी कधी इतके जबरदस्त सच्चे वाटतात की आपण प्रेक्षक ते मान्य करतो. तसं काही हा सिनेमा बघून वाटलं नाही + १ उलट परमाच्या घरच्यांचं वागणं पटलं..! तिच्याशी कुणीच बोलत नाही पण हॉस्पिटल मध्ये भेटायला येतात..तिची काळजी करतात..तिची सायकोलॉजिकल ट्रिट्मेंट ही करायला तयार असतात..

राहूल प्रत्येक फ्रेम मध्ये लोचट वाटला . तो ज्या नजरेने तिच्याकडे बघतो , लस्ट ! >>>

मला तर उलट वाटलं. त्याला काहीच अ‍ॅक्टिंग जमलेलं नाही. त्या भूमिकेसाठी त्याची निवडच चुकली आहे.

अमा धन्यवाद, एक चांगला चित्रपट बघितला. मला आवडला. एकूणच सगळं जाणतं कुटुंब फारच सहनशील आणि समजूतदार वाटलं.

राहूल प्रत्येक फ्रेम मध्ये लोचट वाटला. तो ज्या नजरेने तिच्याकडे बघतो , लस्ट !
अगदी अगदी हेच जाणवलं..

जो शेवट दाखवला त्या शेवटानंतर काय होणार परमाचं असा प्रश्न पडला! तिला स्वत्वाची जाणीव झाली. राहुलची माहीती देणारा पेपर तिने वार्‍यावर खिडकीतून सोडून दिला त्यामुळे राहुल विषय तिने संपवला असे वाटले. शेवटी मुलगीला अचानक आईविषयी का प्रेम वाटले ते अनाकलनीय वाटले. परमाला रोपाला फूलं आलेली बघून आनंद वाटला ते समजूच शकतं, पण मुलगीत अचानक का बदल झाला? मला तर परमा सासरी परत जाणार नाही एकटीच राहणार की काय असंही वाटलं.