पिक्चर अभी बाकी है मेरे दोस्त - ५. बुढ्ढा मिल गया (१९७१)

काय वाटतं चित्रपटाचं नाव वाचून? 'मै क्या करू राम मुझे बुढ्ढा मिल गया' हे गाणं ऐकलं असेल तर असंच वाटतं ना की तारुण्याने मुसमुसलेल्या एखाद्या तरुणीचं लग्न तिच्याहून वयाने खूप मोठ्या असलेल्या माणसाशी झाल्यावर तिने वैतागून काढलेले हे उद्गार असतील? पण मग ही तरुणी कोण आणि बुढ्ढा कोण? चित्रपटातल्या गाण्यात उदा. ‘रातकली एक ख्वाबमे आई' तर हिरोईनसोबत तरुण नवीन निश्चोल दिसतो. अर्थात 'आयो कहासे घनश्याम' हे गाणं पाहिलं तर त्यात तिच्यासोबत ओमप्रकाशही दिसतो. हा तो बुढ्ढा का काय? पण मग त्याच्या चेहेर्यावर जे प्रेमळ भाव दिसतात त्याची टोटल कशी लावायची? एकंदरीत ह्या चित्रपटाने अनेक वर्षं त्याच्या कथानकाबद्दल मला संभ्रमात पाडलं होतं. त्यात आईसाहेबांनी हा चित्रपट थोडा रहस्यमय आहे असं सांगून ती उत्सुकता थोडी आणखी ताणली. तरीही मी विकी नाही उघडला. म्हटलं कधी न कधी पाहायला मिळेलच. ती संधी मागच्या आठवड्यात आली.

तसं बघायला गेलं तर चित्रपट सुरु होतो तो दोन बेकार तरुण मित्रांच्या कथेने. एक आहे भोला आणि दुसरा अजय. पार्कात फिरून तिथे बसलेल्या जोडप्यांचे आणि इतर लोकांचे फोटो काढून त्यांना पटवून ते त्यांच्या गळ्यात घालून आपला चरितार्थ ते कसाबसा चालवत असतात. पण तरी घराचं ३ महिन्यांचं भाडं थकलेलं असतं. घरमालकीण बाहेर काढेल म्हणून रोज रात्री ती झोपल्यावर ते हळूच घरात शिरत असतात. ह्या कामी मालकिणीच्या मानलेल्या नातीची, दीपाची, त्यांना छुपी साथ असते. दीपा भोलाला भाऊ मानत असली तरी अजयवर लट्टू असते.

त्यात एक दिवस चहाच्या टपरीवर चहात बुडवून चपाती खात असताना एका ग्राहकाने मागे ठेवलेला पेपर वाचताना भोलाची नजर एका जाहिरातीवर जाते. गिरधारीलाल नावाचा एक इसम बेपत्ता असून जर पुढच्या काही दिवसात तो सापडला नाही तर त्याची सुमारे १५ लाख रुपयांची मालमत्ता त्याच्या पार्टनर्समध्ये वाटून टाकण्यात येईल असं त्यात म्हटलेलं असतं. सोबत गिरधारीलालचा फोटोही जोडलेला असतो. ही जाहिरात पाहून भोला मनात मांडे खाऊ लागतो की आपण गिरधारीलालला शोधून दिलं तर आपल्याला काही पैसे तरी नक्कीच मिळतील. पण दरम्यान हे दोघं रोज रात्री फुकट घरात झोपतात असा संशय असलेली त्यांची घरमालकीण मोठ्या युक्तीने त्यांचं बिंग फोडते. ती त्यांना लगेच घर सोडून जायला सांगते. नेमकं तेव्हाच भोला डेव्हलप होऊन आलेले फोटो बघत असतो. हॅन्गिन्ग गार्डन मधल्या एका फोटोत त्याला नेमका तो म्हातारा गिरधारीलाल दिसतो. घरात राहायला मिळावं म्हणून ते दीपा आणि मालकिणीला तो आपला श्रीमंत काका असल्याची थाप मारतात. आणि त्याला शोधून घरी घेऊन येतात.

पण त्याला एकदम त्याच्या पार्टनर्सच्या ताब्यात द्यायला नको म्हणून भोला त्याच्या ज्या पार्टनरने ही जाहिरात दिलेली असते त्याला म्हणजे आजगावकरला फोन करतो. त्याला भेटायला बोलावलं जातं. पण हे दोघे जेव्हा तिथे पोचतात तेव्हा आजगावकरचा खून झालेला असतो. ही खरं तर एक सुरुवात असते. ह्यानंतर गिरधारीलालच्या पार्टनर्सचे एकामागोमाग खून होत जातात. हळूहळू भोला आणि अजयला ह्यामागे गिरधारीलालचाच हात असावा असा संशय येऊ लागतो. पण हे सिद्ध कसं करणार? कारण प्रत्येक खून झाला की हे दोघं जेव्हा घरी येतात तेव्हा गिरधारीलाल आपला दीपाला 'आयो कहा से घनश्याम' ही ठुमरी शिकवत बसलेला असतो. लहानपणी आई-बाप गमावलेल्या दीपात तो लहानपणी दुरावलेली आपली मुलगी पाहत असतो.

कोण करत असतं हे खून? आणि कश्यासाठी? गिरधारीलालचा काही छुपा उद्देश असतो का? त्याला दीपाचा एव्हढा लळा का लागतो? अजय आणि भोलाला त्यांचं इनाम मिळतं का? अत्यंत मनोरंजक पध्दतीने हा सिनेमा ही सारी गुपितं उलगडतो. आणि आपण म्हणतो 'ओह, हे असं होतं काय!’

हृषीकेश मुकर्जी दिग्दर्शक असल्यामुळे पूर्ण चित्रपटात एक प्रकारचा निरागस प्रसन्नपणा भरून राहिला आहे. रूढार्थाने ही मर्डर मिस्ट्री असली तरी विनोदाचा एक हलका शिडकावा मनावर कुठलंही दडपण येऊ देत नाही. म्हणायला नवीन निश्चोल ह्या चित्रपटाचा हिरो आहे. पण खरा हिरो तर गिरधारीलाल झालेला ओमप्रकाश आहे. आजवर सहाय्यक भूमिकेत पाहिलेल्या ह्या उमद्या कलाकाराला अश्या मोठ्या भूमिकेत पाहून खूप छान वाटलं. ह्या भूमिकेला त्यानेच न्याय दिला असता हे नक्की. बिझनेसमन गिरधारीलालचा धूर्तपणा, खमकेपणा, आयुष्यात टक्केटोणपे खाऊनही माणुसकीवर कायम असलेला त्याचा विश्वास आणि अंगभूत प्रेमळपणा ह्यांचं सुरेख मिश्रण त्याने आपल्या अभिनयातून दाखवलं आहे. ह्यानंतर नंबर लागतो तो देवेन वर्माचा. बेकार पण भाबड्या आणि लटपटया भोलाची भूमिका त्याने मनापासून एन्जॉय केल्याचं जाणवतं. अजय झालेल्या नवीन निश्चोलला दीपावर प्रेम करण्यापलीकडे फारसं काम नाही. त्यात तो अख्खा चित्रपटभर विग घालून वावरला आहे की काय अशी निदान मला तरी शंका आली.

दीपाचं काम केलेल्या अर्चना ह्या अभिनेत्रीबद्दल 'रातकली' आणि 'भली भली सी एक सूरत' ही गाणी पाहिल्यापासून अनेक वर्षं कुतूहल होतं. नेटवरसुध्दा तिच्याबद्दल फारशी माहिती मिळत नाही. पण 'बुढ्ढा मिल गया' हा तिचा पहिला चित्रपट नव्हता, ह्याआधी तिने १९७० सालच्या 'उमंग' तसंच नंतर १९७२ च्या 'अनोखा दान' मध्ये काम केलं होतं आणि मग मात्र तिने लग्न करून चित्रपटसृष्टीला रामराम ठोकला एव्हढं कळलं. हिरॉईनच्या साचेबध्द व्याख्येत ती नक्कीच बसत नाही. खरं तर हिरोच्या मानाने थोडी मोठीही वाटते. पण तरी साडी, कुंकू, सैलशी एक वेणी अश्या साध्यासुध्या पोशाखात ती सहजपणे वावरते. तिच्या अभिनयातही कुठे अवघडलेपणा जाणवत नाही. ललिता पवार कडक पण प्रेमळ घरमालकिणीच्या भूमिकेत भाव खाऊन जातात. भोला आणि अजयला रंगेहाथ पकडायचा प्रसंग तर मस्तच. रोड रोमियोना धडा शिकवणाऱ्या 'नारी सेना' संस्थेच्या प्रमुखाच्या भूमिकेत अरुणा इराणी झकास दिसलेय. रूप आणि अभिनयक्षमता असूनही तिला नायिकेच्या भूमिका फारश्या मिळाल्या नाहीत हे दुर्दैव. गिरिधारीलालच्या पार्टनर्सच्या भूमिकेत असित सेन आणि ब्रह्म भारद्वाज चमकून जातात. तर खलनायकी छटा दाखवायची जबाबदारी सोनिया सहानी आणि शेट्टी ह्या दोघांवर टाकण्यात आलेली आहे.

राहता राहिली चित्रपटातली गाणी. पैकी 'रातकली एक ख्वाबमे आई' हे गाणं त्याच्या सुरुवातीच्या म्युझिकसकट माझ्या अत्यंत आवडीचं. विशेषत: ‘तुमने कदमको रख्खा जमीपर सीनेमे क्यो झनकार हुई' ह्या ओळीवर मी तहेउम्र फुल्टू फिदाआहे. ‘भली भलीसी एक सूरत' त्याच्या खट्याळ टोनमुळे लक्षात राहतं. ‘ठुमरी' ह्या संगीतप्रकाराची मला फारशी माहिती नसल्याने 'आयो कहासे घनश्याम' बद्दल काही मत बनवता येत नाही. ‘ओये बुढढो लंबो लंबो' ह्या गाण्याचं चित्रपटातलं प्रयोजन मात्र कळत नाही.

चित्रपटाच्या शेवटी शेवटी दोन ट्वीस्टस आहेत. एक आपल्याला पटतो, एक पटत नाही. असं असलं तरी एक रहस्यप्रधान पण हलकाफुलका चित्रपट म्हणून ह्या बुढढयाची कथा एक दफा देखना मंगताच है भिडू.....