फुलांचे प्रकाशचित्रण

डिजीटल कॅमेरे बाजारात आल्यापासुन प्रकाशचित्रणाच्या प्रांतात येक प्रकारे क्रांतीच झाली. डिजीटल कॅमेरात असलेली प्रीव्ह्यू ची सोय आणि त्यामूळे लगेच रिझल्ट्स यामूळे प्रकाशचित्रण करणं खुप सोप्प झालय असं सग्ळ्यानाच वाटु लागलं. मायबोलिवर सुद्धा गुलमोहरवर प्रकाशचित्रांचे अमाप पिक आलं. बहुतेक प्रकाशचित्र फुलांची. त्यात काही जणांची प्रकाशचित्र अतिशय सुंदर असतात तर बहुतेकांच्या छायाचित्रात त्याच त्या चुका दिसतात. मी स्वतः फारसं प्रकाशचित्रण करीत नसलो तरी येकेकाळी तो माझा येक खुप आवडता छंद होता. तेव्हा जमा केलेली काही प्राथमिक माहीती आणि अनुभव इथे कदाचित उपयोगी पडेल म्हणुन हा लिखाणाचा प्रपंच.

आज कितिही ईमेज स्टॅबिलाईझिंग तंत्र आली तरि ट्रायपॉड ला पर्याय नाहीये म्हणुन आपला हात जर स्टेडि नसेल तर येक ट्रायपॉड घ्यावाच. फ्लॉवर फोटोग्राफी मधे बहुतेकदा आपण क्लोजअप्स आणि मॅक्रो वर काम करतो यात मुळातच डेप्थ ऑफ फिल्ड खुप कमी आणि त्यातुन हात जरा जरी हलला तरी फोटो बिघडतो.

फुलं सुंदर दिसतात म्हणुन आप्ण त्यांचे फोटो काढतो पण त्या फुलांमधे आपल्याला नक्की काय आवडलय, त्यात फोकल पॉईंट काय आहे याचा थोडा विचार करायला हवा. कधी आपल्याला येखाद्या फुलाचा आकार आवडतो, तर कधी त्याचा तर कधी रंग तर कधी त्याचा लांब देठ.
त्या सब्जेक्ट प्रमाणे ठरवायला हव कि फ्रेम लँडस्केप कि पोर्ट्रेट ठेवायची, आपण सगळ जग लँड्स्केप मोड मधे बघतो म्हणुन बहुतेकदा लँड्स्केप फ्रेम हा बहुतेक वेळेला पहिला चॉईस असतो पण जर येखादी वेल किंवा फुलझाड पोर्ट्रेट फ्रेम मधे ही सुंदर दिसु शकते.

पहिला नियम म्हणजे हा फोकल पॉईंट जो काहि असेल तो अगदी मध्यभागी नसावा. कंपोझिशन चा रुल ऑफ थर्डस इथेही लागु होतो. त्यानंतर बघायला हव की कंपोझिशन किती टाईट हवे कि त्या फुला भोवती अजुन जागा सोडायला हवी. जी जागा सोडतोय ती नक्की कुठे आणि किती सोडायची याचा ही विचार व्हायला हवा उदा. जर येखाद्या फुलाचा मधला भाग /पुकेसर हा फोकल पॉईंट असेल तर टाईट फ्रेम सुंदर वाटेल, दोन तीन फुलांचा समुह असेल किंवा एखादि वेल असेल तर आजु बाजुला थोडि मोकळी जागा सोडली तर ती वेल , फुलांना थोडी जागा दिल्या सारखं वाटेल. ती मो़कळि जागा शक्यतो वेल किंवा फुलांच्या वाढीच्या दिशेने / समोरिल भागात असावी. जर ती फ्रेम फुला च्या मागच्या भागत रीकामी ठेवली तर कदाचीत अनाकर्षक दिसेल. फुलांचा ताटवा असेल तर अगदी मोकळं आकाश सुद्धा फ्रेम मधे सुंदर दिसते.

जेव्हा आपण अवती भवती मोकळी जागा सोडतो तेव्हा येक धोका संभवतो तो म्हणजे प्रकाश चित्रा चा पार्श्वभाग अनाकर्षक किंवा चित्राला मारक ठरु शकतो. उदा. सब्जेक्ट मागे उन्हा चे कवडसे, तीरेप असेल आणि ती ओव्हर एक्स्पोज झाली तर चित्रात हॉट स्पॉट दिसतील, DoF जास्त होऊन चित्रात नको असलेली पानं किंवा फांद्या शार्प दिसतील, आणि अगदीच वाईट म्हणजे कुठे मागे सुकत घातलेले कपडे, वायर्स, कुंड्या किंवा इतर ओब्जेक्ट्स फ्रेम मधे येतील. हे सगळं टाळणं सहज शक्य आहे. उदा. नको असलेली फुलं, सुकलेली फुल तोडता येतात, येखादी नको असलेली फांदी बाजुला सारु शकतो, किंवा आपण स्वतः बाजुला होउन अँगल बदलुन बघु शकतो. DoF कमी करुन मागचा भाग ब्लर करु शकतो.
डिजीटल कॅमेरा मधे प्रिव्ह्यु असल्याने या सगळ्या अ‍ॅडज्स्ट्मेंट सहज करता येतात.
मागे अगदीच क्लटर असेल तर सरळ काळा कपडा बॅक्ड्रॉप म्हणुन वापरा

प्रकाश चित्रणात सर्वात महत्वाचा भाग म्हणजे लाईट ची क्वालीटी. दुपारच्या रखरखीत प्रकाशात, किंवा डायरेक्ट लाइट मधे काढलेले फोटो फ्लॅट येतात म्हणुन शक्यतो फोटो सकाळी, रिप्फ्लेक्टेड लाइट वापरुन काढावेत, अगदी दुपारी फोटो काढायचे झालेच तर छत्री किंवा आणि कसली तरी साऊली सब्जेक्ट वर धरावी.

शक्यतो फ्लॅश चा वापर टाळावा पण अगदीच टाळता येत नसेल तर कमीत कमी प्लॅश समोर अ‍ॅक्रेलीक किंवा थोडा सेमिट्रांस्परन्ट पेपर पकडुन लाईट डिफ्युज करावा ज्यामुळे शॅडो कास्ट होणार नाहित.

डिजीटल कॅमेराचि एक्स्पोजर लॅटीट्युड कमी ( फिल्म कॅमेरा पेक्षा) असते त्या मुळे एक्स्पोजर थोड चुकल तरी रंग वेगळे दिसतात, प्रत्येक कॅमेरा प्रमाणे आणि मीटरींग मेथड प्रमाणे एक्स्पोजर बदलत असलं तरी डिजीटल साठी ज्या भागत जास्त प्रकाश असेल तीथे रीडींग घ्यावं , तुमचा कॅमेरा जर ब्रॅकेटींग सपोर्ट करत असेल तर त्याचा ही वापर करावा. सफेद फुलांचे , लाल फुलांचे फोटो घेताना बर्‍याचदा प्रॉब्लम होतो. शक्य असेल तर सफेद फुला मागे येखादा सफेद कपडा /कागद पकडुन एक्ष्पोजर रिडींग घ्या नंतर तो कागद काढुन टाका आणि आधिच्या रिडिंग प्रमाणे फोटो काढा,

लाल फुलां ऐवजी बाजुच्या हिरव्या पानांचं रिडींग घ्या, एक ते दोन स्टॉप अंडर एक्स्पोज करा, लाल रंग व्यवस्थीत येईल, अर्थात जर तुम्ही मॅनुअल मोड मधे काम करायला सुरुवात केलित तर हे ठोकताळे आपोआप जमतील.