सकारात्मकतेची संस्कृती- एक चिंतन

@ सनव, उत्तरं काय असतील माहीत नाही पण हे प्रश्न तरी कोणाला पडतात का!>>> एवढया दिवस जाणीव नव्हती. परंतु लेख वाचून मलाही नक्कीच वरील प्रश्न पडलेत. उत्तरं काय आहेत? मलाही माहित नाही. माबोवरील जाणकार येथे आपणांस मार्गदर्शन करतीलच. मी प्रतीक्षेत आहे.

चांगलं लिहिलंय. मला स्वतःला सतत आनंदी, हसरं असं जगता येत नाही पण त्याच वेळी सतत दुर्मुखलेलं, उदास असं ही वाटत नाही. जसे मूड बदलत जातात तसं त्या क्षणी काय करावसं वाटतं तेही बदलत. किंवा कधी उलट पण होतं - एखादी चांगली बातमी ऐकल्यावर मन प्रसन्न होतं किंवा वाईट बातमी ऐकली कि उदास. आणि मला वाटतं हीच जगण्याची खरी गम्मत आहे! नाही तरी एकसुरी आयुष्य किती कंटाळवाणं होऊन जाईल!
एक मात्र आहे की थोडी उत्स्फूर्तता कमी झालेय की काय असं वाटतं कधी कधी!

तुमच्या लेखात जरा सरमिसळ जाणवली.. दु:ख हि भावनाच नकोशी होणे, मिडियाच्या जगात स्वतःला विसरणे, सुख-दु:ख दोन्ही समान वाटणे, डिस्ट्रॅक्शन्समुळे संवेदनशीलता कमी होणे आणि त्या त्या क्षणी त्या त्या क्षणाचा आनंद लुटता येणे/ न येणे ह्या सगळ्या वेगवेगळ्या गोष्टी आहेत.

असो.. तुमचा मूळ मुद्दा दु:ख डिनाय करण्याचा आहे म्हणून त्यावर लिहिते. जे लोक सकारात्मक विचार करायला सांगतात ते दु:ख विसरा असे सांगतात जे कदाचित तुम्हाला पटत नाहीये. पण तुम्हीच सांगा.. दु:ख विसरून मुव्ह ऑन करणे चांगले कि त्याला कवटाळून रडत राहाणे चांगले? साहित्यात लिहितात तशी 'उरी एक भळभळती जखम घेऊन' वगैरे नॉर्मल माणसाला जगता येत नाही. आणि कित्येक वेळी दु:खाच्या भरात समोर आलेल्या आनंदाच्या क्षणांकडे त्याचे दुर्लक्ष होते.

आणि असेही दु:ख विसरा म्हणून विसरता येत नाही. एखाद्या माणसाने प्रिय व्यक्ती गमावल्याचे दु:ख कोणीतरी "आता हे दु:ख विसर" असे सांगून विसरले असे होत नाही. पण निदान तसा प्रयत्न करावाच लागतो. आणि 'दु:ख विसरा' हा मंत्र सतत बजावत राहिला तर आणि तरच छोट्या छोट्या दु:खातून बाहेर पडता येते. आणि ज्यांना दु:खातून बाहेर पडताच येत नाहीये त्यांना "लॉ ऑफ अ‍ॅट्रॅक्शन" चा सिद्धांत सांगितला.. तर निदान अजून काही वाईट घडू नये या भितीने तरी लोक आपले दु:ख मागे टाकून.. आपल्याकडे असलेल्या सकारात्मक गोष्टींचा आस्वाद घ्यायला सुरुवात करतात.

सकारात्मक विचारांचे किंवा नेहेमी आनंदी असण्याचे फायदे तसेच दु:खी-कष्टी आणि तणावात जगण्याचे शरीरावर होणारे दूरगामी परीणाम हे अध्यात्म आणि विज्ञान दोहोंनी सिद्ध आणि मान्य केलेले असतांना माणसाने दु:खाचा विसर लवकरात लवकर पडू द्यावा हे योग्य आणि तार्किक नाही का?

आपण सारे अर्जुन!
स्थित्प्रज्ञ राहायचे हे जमायला- कोणत्याच भावनेच्या पुरात वाहुन जायचे नाही , इतके सतत लक्षात ठेवायचे .
त्या त्या क्षणातिल आनन्द अथवा दु:ख तेवढ्या क्षणा पुरते उपभोगुन पुन्हा मनाची पाटी कोरी करायचा प्रयत्न करायचा.
असे मला उमगलेले तत्वज्ञान आहे.

आपण सारे अर्जुन!
स्थित्प्रज्ञ राहायचे हे जमायला- कोणत्याच भावनेच्या पुरात वाहुन जायचे नाही , इतके सतत लक्षात ठेवायचे .
त्या त्या क्षणातिल आनन्द अथवा दु:ख तेवढ्या क्षणा पुरते उपभोगुन पुन्हा मनाची पाटी कोरी करायचा प्रयत्न करायचा.
असे मला उमगलेले तत्वज्ञान आहे.

आपण सारे अर्जुन!
स्थित्प्रज्ञ राहायचे हे जमायला- कोणत्याच भावनेच्या पुरात वाहुन जायचे नाही , इतके सतत लक्षात ठेवायचे .
त्या त्या क्षणातिल आनन्द अथवा दु:ख तेवढ्या क्षणा पुरते उपभोगुन पुन्हा मनाची पाटी कोरी करायचा प्रयत्न करायचा.
असे मला उमगलेले तत्वज्ञान आहे.

चुकुन तिनदा पोस्ट झाले!

@ दीपा जोशी, व्वा:!! सुंदर!!! दोनच वाक्यात फार छान विश्लेषण केलेत.

@ पियु, आपलाही प्रतिसाद आवडला.

दू:खापासून दूर पळणे वाईट, त्याला सामोरं जावं, ते कमी करता येण्यासाठी काय करता येईल ते बघावं, काहिही करता येण्यासारखे नसेल, तर ते वास्तव म्हणून स्वीकारावं... पण त्याला एकदा भिडावंच.. हे माझे मत.

त्याच्यापासून दूर जायचा प्रयत्न केला तरी ते आपला पिच्छा सोडत नाही. मग सुख भोगताना कुठेतरी अपराधी वाटत राहते, त्यापेक्षा मला वरचा पवित्रा घ्यायला आवडतो.

आणि लोक काय म्हणतील, याला तर मी काहिही महत्व देत नाही.. त्यांना आपण सुखात असलेले बघवत नाही कि दू:खात !!

दीपा, दिनेश, उतम पोस्ट्स.. खरच छान मुद्दे.

माझ्या मूड वर आहे.
मी समाधानी असले तर थोडं दु:ख बघू/त्यावर उपाय काढू शकते.
मी दु:खात असताना जगजीत च्या गझल किंवा प्रचंड हताश बातम्या ऐकल्या तर जवळ जवळ छतावरुन उडी मारण्याच्या स्टेज ला जाईन.
विमानातल्या ऑक्सीजन मास्क प्रमाणे 'पुट युवर मास्क फर्स्ट अँड देन हेल्प अदर्स.'

सुखदु:खे समे कृत्वा लाभालाभौ जयाजयौ !

चांगला मुद्दा ..दिनेशदा यांना अनुमोदन

<< हे पॉझिटिव्ह थिंकिंग आता कंपल्सरीच झाले आहे.>> माझा स्वतःचा अनुभव असा आहे - कांहीं बाबतींत तरी माझ्या मनात 'निगेटीव्हीटी' ठासून भरली होती. लहानपणी ज्या वातावरणात वाढलो, जे अनुभव आले, जें साहित्य वाचनात आलं, त्याचा परिणाम असूं शकेल. [ 'देवदास' कादंबरी व सिनेमा मला खूप आवडतो म्हणून याच निगेटीव्हीटीच्या मुद्द्यावरून दिनेशदानी माबोवर मला एकदां हंळूवारपणे कां होईना पण झांपलंही होतं ], पण नंतर जे मित्र मिळाले, वाचन झालं त्यामुळे बर्‍याच प्रमाणात ही निगेटीव्हीटी आटोक्यात आली व ' पॉझिटीव्ह थिंकींग'चं महात्म्यही लक्षांत आलं. पण याचा अर्थ मला 'देवदास' कमी आवडायला लागलाय असा मात्र नाहीं; तर देवदासच्या वेदनेशीं समरस होतानाही एक उमदं आयुष्य नाहक बरबाद झालं याचं भानही मला आलं. म्हणूनच, << नवरसांपैकी एक रस आपण विसरुन जावं असं सध्याचं पॉप कल्चर सांगतं. >> असं वाटलं, तरीही 'पॉझिटीव्ह थिंकींग'मुळे नवरसांचा आस्वाद स्वतःचा समतोल ढळूं न देतां अधिक रसिकतेने घेतां येतो, ही शक्यताही दाट असावी.

भाऊ, मी नेमका अधल्या मधल्या पिढीतला. त्या काळातले साहित्य बघितले तर नायक आणि नायिका दोघेही मुकाटपणे परिस्थितीला शरण जाणारे असत. त्यावर ग्रीक ट्रॅजेडीचा प्रभाव होता का भारताने इंग्रजांची गुलामगिरी स्वीकारली त्याचा प्रभाव होता, माहीत नाही. पण मला ते कधीच आवडले नाहीत.

पण तेव्हाही परिस्थितीला शरण न जाणार्‍या बंडखोर नायिका होत्याच, ( उदा. कुंकू, घराबाहेर ) पण त्या अपवादच.
मला त्याच जास्त आवडत. आणि थोड्याफार प्रमाणात माझे गुरु आणि आईबाबा पण अशी वृत्ती जोपासावी असे सुचवत असत.

[ दिनेशदा, मला वठणीवर आणण्यात तुमचाही सहभाग होता, एवढंच कृतज्ञतापूर्वक सांगण्याचा हेतू होता ! }

पियू

यांनी जे सांगितले तेच मला म्हणायचे आहे.

आता तर हे शास्त्राने सिध्द झाले आहे की नकारात्मक विचारांनी शरीरावर वाईट परिणाम होतात.

पियू, दिनेश, भाऊ ज्या ज्या सगळ्यांनी सकारात्मकतेला दुजोरा दिला आहे त्या सर्वांना +१

केवळ मूळ लेखातल्या हे वक्तव्य काही पटत नाही...
>>>>अन्यायाच्या , गुन्ह्यांच्या बातम्या फारशा वाचल्या जात नाहीत, चर्चिल्या जात नाहीत, <<<<

खरतर टीवी, वर्तमानपत्रे ह्यात ह्याच बातम्या जास्त ठळकपणे वार्तांकित केल्या जातात. लेखिकेला कदाचित आपण व्यक्तिगत जीवनात, आपल्या मित्रांबरोबर ह्यांची चर्चा करत नाही असे म्हणायचे असावे. पण चोवीस तास, तिन्ही त्रिकाळ वेगवेगळ्या तज्ञांना (?) ह्यावर चर्चा करताना बघून धडकी भरते. अशा घटनात वैयक्तिक पातळीवर आपण काहीच करू शकत नाही ह्या विचाराने नैराश्य येऊ शकते. त्यात ही हजारात एखादा असू शकेल जो खरोखर काही करायला सरसावेल, पण ९७-९९ % लोक उगीचच चडफडत राहतील. खरतर त्यामुळे आजकाल टीवी, वर्तमानपत्रातल्या बातम्या बघवत/वाचवत नाही!

त्याउलट दूरदर्शनच्या बातम्यात नेमाने २/३ चांगल्या बातम्या (जलयुक्त शिवार, शुष्क खड्ड्यामुळे कमी झालेली अस्वच्छता, संपूर्ण महिला ग्रामपंचायतीने केलेली प्रगतीची कामे) ऐकायला खूप बरे वाटते. ह्या उन्हाळ्यात सगळीकडून दुष्काळाच्या बातम्या येत असताना साम टीवीवर अग्रोवन बघायला बरे वाटायचे.

सिनेमा, नाटकं ही आवड खूप वैय्यक्तिक असते आणी ती काळानुरूप बदलत जाते. एके काळी वास्तवदर्शी सिनेमे पहाण्याची आवड बदलत जाऊन, नर्म विनोदी, हलके-फुलके ते डोक्याला त्रास नाही पर्यंत बदलणं हे कॉमन आहे. त्रास, कटकटी, दु:ख प्रत्येकाच्या आयुष्यात असतातच. मग तेच परत पैसे आणी वेळ घालवून पहायला का जावं असाही एक विचार असतो.

गीतेतल्या 'सुख दु:क्खे समे कृत्वा' चा उल्लेख झालाय. मला वाटतं ह्या 'समे कृत्वा' मधे समत्वाची भावना - equanimity - अपेक्षित आहे. तिसया अध्यायात, सर्व अनुभव ईंद्रियांमार्फत घेऊनही, त्यात गुंतून न पडता, नियत कर्म निष्काम भावनेनं करण्याचा उपदेश आहे. समोर आलेले अनुभव घेऊन, त्यातून पुढे जात रहाणं, हे अत्यंत नैसर्गिक आहे. कारण तसं न करण्याचा पर्याय उपलब्धच नाहीये. 'This shall too pass' हे नैसर्गिक तत्व च आहे.