नारळाचे झाड म्हणजे कल्पतरूच. त्याच्या पात्या, खोड, नारळ, त्याचे साल, करवंटी अगदी सगळ्याचाच वापर करता येतो. नारळ पाणी म्हणजे तर अमृतासारखेच. नारळाची उंच ऐटदार झाडे कोकण किनार पट्टीवर दाटीवाटीने मिरवताना दिसतात त्यामुळे कोकण किनारपट्टीवर बर्याच लोकांचे नारळ व नारळाच्या झाडापासून मिळणार्या इतर उत्पन्नांवर उपजीवीका चालते. नारळाच्या झाडाच्या पात्यांतील काड्यांपासून झाडू तयार होतो. झावळ्यांपासून चटई प्रमाणे झाप तयार करतात, नारळाच्या खोडाचा पुलासाठी उपयोग होतो. ही सगळी माहीती आपण अभ्यासक्रमात शिकतच असतो. पण नारळाच्या झाडापासून अजुन एक उत्पन्न्/पेय निघते ते म्हणजे निरा.
गेल्या मे महिन्यात आम्ही मुरुडला हवापालट करण्यासाठी गेलो होतो. मुरुडच्या समुद्रकिनार्यावर गाडीतून उतरलो. मुरुडच्या किनार्यावर असणार्या सगळ्याच हॉटेल्स्/वस्तीगृहांभोवती अगदी उंच उ ऐटदार नारळाची झाडे तोर्यात मिरवत आहेत. माझी नजर नेहमीच अशा झाडापानांकडे असल्याने मान उंचावल्या उंचावल्या मला नारळाच्या झाडावर बुजगावण्याप्रमाणे मडकी लटकलेली दिसली आणि प्रचंड गंमत वाटली.
निरा/माडी काढतात हे माहीत होते पण प्रत्यक्ष पाहण्याचा कधी योग आला नव्हता. माझ्या कॅमेर्याने मला लगेच हिंट दिली आणि आता ह्याची प्रक्रिया जाणूनच घ्यायची हे मनाशी ठरविले. पतीराजांना मनीची इच्छा प्रकट केली कारण त्यांची मदत लागणारच होती. आम्हाला जे हॉटेल मिळाले त्या मालकाला निरा बद्दल विचारले. त्याच्याकडून आनंदाची बातमी मिळाली ती म्हणजे सकाळी ७ ला निरा काढायला माणूस येतो तेंव्हा तुम्हाला प्रत्यक्ष पहायला मिळेल. माझा आनंद द्विगूणीत झाला आणि झोपतानाही मला समुद्र किनारी जाण्यापेक्षा निरा उतरवताना पहायला जायच आहे हा विचार मनात रेंगाळत होता.
सकाळी लवकरच उठून ६.३० वाजताच मिस्टर व माझी श्रावणी मिळून आम्ही बाहेर पडलो. रस्त्यावरचा मस्त गरम चहा आणि बिस्कीट असा किनार्यावर बसुन नाश्ता करत निरा उतरवणार्या माणसाची वाट पाहत बसलो. काही वेळातच हातात कोयता, कमरेला प्लॅस्टीकची कळशी बांधलेला माणूस त्या हॉटेलच्या आवारात आला आणि कुठेही न पाहता झप झप सरळ नारळाच्या झाडावर चढू लागला. माझी कॅमेरा काढण्याची घाई उडाली. कॅमेरा ऑन करे पर्यंत तो झाडाच्या शेंड्यावर चढला.
झाडावर लावलेल मडक काढल, त्यात साठलेल द्रव त्याने कळशीत काढल.
परत ते मडक दुसर्या ठिकाणी काहीतरी कापून वगैरे लावल आणि झपाझप परत खाली आला. मग माझ्या मिस्टरांनी त्याला सांगितले की आम्हाला ह्या निरा/माडीची माहीती हवी आहे कशी काढतात ती. मी झपाझप दिसतील ते फोटो काढतच होते. तो खुष झाला. असे पर्यटक कदाचीत त्याला क्वचीतच भेटत असतील. त्याने आमच्यासाठी त्याच्या मोलमजुरीच्या वेळेतला थोडा वेळ दिला आणि निरा/माडी तयार करण्याची पुर्ण प्रक्रिया सांगितली.
निरा तयार करण्यासाठी लागणारे काही साहित्य :
कोयता -चांगला धारदार असतो.
मडके - हे वर टांगण्यासाठी मातीचेच असते.
सांबर शिंग किंवा मजबूत काठी - सांबार प्राण्याची शिंग भरपुर टणक असते.
काटेसावरीचा कोंब - काटेसावरीच्या झाडाचा कोवळया फांदीचा सोललेला कोंब. हा खाताही येतो. त्याने मला त्यातील थोडा तुकडा खायलाही दिला. तशी काही विशेष चव नसते. पण ह्याला चिकटपणा असतो.
दोरी - पोय गुंडाळण्यासाठी
कळशी - निरा उतरवण्यासाठी
माड बाजला म्हणजे त्याच्या फुलांचा कोंब यायला लागला की निरा काढायची सुरुवात करता येते. निरासाठी मडके शक्यतो संध्याकाळी लावतात. फुलोर्याचा जो कोंब असतो त्याला पोय म्हणतात.
ती पोय तयार झाली की पोय उघडू नये म्हणजे फुलू नये म्हणून तिला दोरीने घट्ट बांधण्यात येते. त्याच्या टोकाला कोयत्याने आडवी चिर देऊन टोकाकडचा भाग खालच्या दिशेने निमुळत्या आकारात कापला जातो जेणेकरून द्रव खालच्या बाजूला पाझरेल.
असे कापल्यावर त्या पोयवर सांबर शिंगने ठोकले जाते. त्यानंतर सावरीचा चिकट बोंड कापलेल्या भागावर फिरवतात. त्यामुळे पोयीतून द्रवाचा फवारा न उडता खालच्या दिशेने गळून मडक्यात पडते.
मग मडक्याचे तोंड पोयच्या टोकाला लाऊन मडके पोयला टांगले जाते. त्यामुळे रात्रभर माडाच्या पोयीतून निरेचा होणारा स्त्राव मडक्यात जमा होत असतो.
सकाळी सुर्योदय झाल्यावर निरा काढणारा व्यक्ती आपल्या कमरेला एक कळशी बांधतो. नारळावर चढून म़डक्यात जमलेली निरा आपल्या कळशीत ओततो. मडके बाजूला कुठेतरी अडकवून पुन्हा त्याच पोयला थोडी टोकाला चिर देतो, सांबर शिंगने ठोकतो, सावरीचे बोंड घासतो व मडके पुन्हा लावून ठेवतो. फक्त पुन्हा बांधण्याची गरज नसते. ही प्रक्रिया पोयीतून निरेचा स्त्राव होईपर्यंत म्हणजे जवळ जवळ एक महीना एका पोगीमार्फत चालू राहते.
ही पोगी संपत आली आहे तरी अजुन प्रक्रिया चालू आहे.
निरा काढणारा लगेच झपाझप नारळाच्या झाडावरून खाली येतो. जवळ जवळ अर्धी कळशी भरलेली निर्[आ बाटल्यांमध्ये किंवा दुसर्या भांड्यामध्ये टाकुन पुन्हा सरसर दुसर्या माडावर तिच प्रक्रिया करण्यासाठी चढतो. ही प्रक्रिया दिवसातून तिन वेळाही करता येते असे म्हणतात.
ही निरा नंतर कोणाची पर्सनल ऑर्डर असेल तर त्यांना दिली जाते नाहीतर माडी विक्री केंद्रावर नेली जाते.
निरा म्हणजेच त्वरीत काढलेल्या माडाच्या द्रवाने कधीच नशा चढत नाही उलट ती शित गुणाची असल्याने आरोग्यदायी असते. मात्र ५-६ तासांनी निरेला मादकपणा येतो व ती माडी विक्री केंद्रावर नेऊन त्यात काही धंदेवाईक माडीवाले त्यात त्यात चुना तसेच इतर नशेचे पदार्थ टाकून माडीला अजून मादक बनवतात. ताजी निरा मात्र गोड, साधारण ताडगोळ्याच्या पाण्यासारखी व आंबूस लागते.
माडाप्रमाणेच ताडाची ताडी, शिंदीची निरा काढली जाते. काही ठिकाणी माडाच्या झाडापासून काढलेल्या निरेला माडीच म्हणतात तर काही ठिकाणी निरा म्हणतात. निरा/माडीमुळे कोकण किनारपट्टीच्या रहिवाश्यांना उद्योगाचे साधन मिळाले आहे. मुरुडला जागोजागी परवान्याची माडी विक्री केंद्रे आहेत. माडी काढणारा प्रत्येक माडाचे साधारण २५ रुपये घेतो अथवा कॉन्ट्रॅक्ट पद्धतीने अथवा भाडेतत्वावर माडीची झाडे घेतो. त्यालाही उपजीवीकेचे साधन मिळते. शिवाय माडाच्या मालकाला निरा/माडी विकून उत्पन्न मिळते. पण निरा/माडी काढल्यामुळे नारळाला नारळ मात्र लागत नाहीत. नारळाच्या उत्पादनासाठी वेगळी नारळाची झाडे शिल्लक ठेवावी लागतात.
एकंदर देवाची करणी आणि नारळात पाणी त्याही आधी देवाची करणी आणि पोय मध्ये पाणी म्हणायला हरकत नाही.
छान माहिती...
छान माहिती...
मस्त माहिती आणि प्रचि सुद्धा!
मस्त माहिती आणि प्रचि सुद्धा! माडीबद्दल `मादक पेय' अशीच माहिती होती इतके दिवस.
मस्त माहिती & फोटो .. माडी
मस्त माहिती & फोटो .. माडी माडगोळ्यांपासून काढतात असे वाटत होते इतके दिवस. .
ताडगोळे - माडगोळे - नारळ यात काय फरक आहे?
जागु ही माहिती प्रथमच
जागु ही माहिती प्रथमच कळाली
फोटो सहित दिल्यामुळे धन्यवाद
छान माहिती दिलीस जागू माडी
छान माहिती दिलीस जागू माडी उतरवणार्याचे किती स्किल पणाला लागत असेल. झाडाची उंची, फारच कमी अशी झावळ्यांमधली जागा या सगळ्यातून फक्त २५ रुपयांसाठी एवढा धोका. अर्थात जसं पोहणार्याला पाण्याचा धोका न वाटता पाण्याची ओढ वाटते तसंच या नारळावर चढणार्या माणसांचं असावं.
पण माडी, ताडी किंवा नीरा ही पेयं काहीवेळाने आंबायला लागून मादक पेयं बनतातच. म्हणून तर पुर्वी रेल्वे स्टेशनवर वगैरे दिसणारी नीरा केंद्रं असली तर सकाळीच उघडी दिसत असत. आयुष्यात एकदाच लहानपणी नीरा प्यायले आहे आणि तीही बाधली होती.
चांगली माहीती. माझाही माडी,
चांगली माहीती. माझाही माडी, शिंदी, ताडी म्हणजे मादक पेय असाच गैरसमज होता.
अरे वा मस्त माहिती दिलीस
अरे वा मस्त माहिती दिलीस जागू
<< शुद्ध माडीने कधीच नशा चढत
<< शुद्ध माडीने कधीच नशा चढत नाही उलट ती शित गुणाची असल्याने आरोग्यदायी असते. >> छान माहिती.
आमच्या आजोळच्या घराकडून नदीवर जाताना वाटेतच ही एकदम ताजी माडी मिळत असे. अप्रतिम पेय वाटायचं तें आम्हा भावंडाना .
[ एक गंमत - आमचे आजोबा शाकाहारी तर आम्ही भावंड आईमुळे अस्सल मासेखाऊ. कधी जेवणात मासे असले कीं आम्हाला खूष बघून आजोबा मिष्कीलपणे म्हणत " मग काय, आज 'माडावर गाय' ? "; म्हणीचा अर्थ असा कीं - माडी काढायला माडावर चढलेला माणूस खुषीत येऊन वरतीच गायला लागला तर ओळखावं कीं रात्रीं माडीसाठी लावलेलं मडकं चांगलंच भरलं आहे ! म्हणून, माडावर गाय !!!! :डोमा:]
सगळ्या प्रकारची द्रव चाखुन
सगळ्या प्रकारची द्रव चाखुन झाली. आता माडी चाखायाक हवी
>>सगळ्या प्रकारची द्रव चाखुन
>>सगळ्या प्रकारची द्रव चाखुन झाली. आता माडी चाखायाक हवी<<
@नितीनचंद्र
कधी दापोलीला मुरुडला या हवीक तेवढी चाखायाक(पियाक) मिळेल. अस्सल व अनअस्सल दोन्ही.:स्मित:
(No subject)
चिमुरी, रावी, चारुदत्त, ससा,
चिमुरी, रावी, चारुदत्त, ससा, अश्विनी, शुभांगी, मोनाली, भाऊ, नितीन, वेताळ, मंदार धन्यवाद.
या रसाचा गूळ का करत नाहीत
या रसाचा गूळ का करत नाहीत कोकणात? सौदागर शिणेमासारखं
माडी नारळापासुन मिळते हे
माडी नारळापासुन मिळते हे माहित नव्हते. मस्त माहिती दिलीस गं.
जागू, कशात काय पाहायचे, कसे
जागू,
कशात काय पाहायचे, कसे पाहायचे आणि कुठे पाहायचे ह्याची तुम्हाला चांगली जाण आहे.
शिवाय सुरेख प्रकाशचित्रण करण्याची कला अवगत आहे.
म्हणूनच आमच्या कितीतरी जिज्ञासा तृप्त झालेल्या आहेत.
माडीच्या निर्मिर्तीची प्रक्रिया साद्यंत नोंदवून आम्हाला ती इथे उपलब्ध करून दिलीत त्याखातर मनःपूर्वक धन्यवाद!
मात्र,
माडी काढल्यामुळे नारळाला नारळ मात्र लागत नाहीत. >>>>
असे असूनही माडी काढणे परवडते कसे? कारण माडीपेक्षा त्याऐवजी मिळू शकणारे नारळांचे पीक नक्कीच मूल्यवान असणार. नाही का?
ही एक जिज्ञासा तशीच शिल्लक राहिली आहे.
असे म्हटलेच आहे की,
हजारो ख्वाहिशे ऐसी, की हर ख्वाहिश पे दम निकले |
बहोत निकले मेरे अरमान, लेकिन फिर भी कम निकले ||
छान माहिती दिलीस जागू स्मित
छान माहिती दिलीस जागू स्मित माडी उतरवणार्याचे किती स्किल पणाला लागत असेल. झाडाची उंची, फारच कमी अशी झावळ्यांमधली जागा या सगळ्यातून फक्त २५ रुपयांसाठी एवढा धोका. अर्थात जसं पोहणार्याला पाण्याचा धोका न वाटता पाण्याची ओढ वाटते तसंच या नारळावर चढणार्या माणसांचं असावं.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
माडी ज्या झाडांवर काढली जाते त्या झाडांवर सहसा खाचा मारलेल्या असतात....... त्या इतक्या व्यवस्थित असतात की नवशिक्या आपल्यासारख्याला पण थोडे स्किल वापरून शेंड्यापर्यंत जाता येते....
निदान गावाला आमच्या आगरात (माड-पोफळींची बाग) जितके माड आम्ही माडकर्यांना माडी काढायला दिलेत, त्यावर त्यांनी पध्दतशीर खाचा पाडल्यात... ज्यावरून आम्ही पण शेंड्यापर्यंत चढून जातो.
जागू, मस्त माहिती आणि फ़ोटोही.
जागू, मस्त माहिती आणि फ़ोटोही.
असे असूनही माडी काढणे परवडते
असे असूनही माडी काढणे परवडते कसे? कारण माडीपेक्षा त्याऐवजी मिळू शकणारे नारळांचे पीक नक्कीच मूल्यवान असणार. नाही का?
>>>>>>>>>>>>>>>>>
नरेंद्रजी....
म्हणूनच सहसा आगरातली सरसकट सगळी झाडे माडकर्यांना दिलेली नसतात..... ठराविक झाडांचाच वापर माडी काढायला केला जातो..... आणि आश्या सर्व झाडाच्या खोडांवर खाचा पाडलेल्या असतात वर सहज चढून जायला..... सुपारीच्या झाडाच्या "विरीचा" उपयोग "पायंडा" बनवायला करतात आणि तो पायंडा पायात अडकवून वर चढता येते. (विरी, पायंडा हे स्थानिक शब्द आहेत.... ठिकाणानुसार त्याला काही वेगळी नावे असू शकतील)
त्यावर त्यांनी पध्दतशीर खाचा
त्यावर त्यांनी पध्दतशीर खाचा पाडल्यात... ज्यावरून आम्ही पण शेंड्यापर्यंत चढून जातो>>>>काय रे नुसताच जाऊन आलास?
सुपारीच्या झाडाच्या "विरीचा" उपयोग "पायंडा" बनवायला करतात आणि तो पायंडा पायात अडकवून वर चढता येते.>>>>अनुमोदन.
फोटो आणि माहिती दोन्हीपण
फोटो आणि माहिती दोन्हीपण मस्तच.
अरे वा मस्त माहीती आहे. आता
अरे वा मस्त माहीती आहे. आता कुठे ताजी माडी मिळते का ते शोधावे लागेल
ईनमीन तीन, कोकणात पळा.
ईनमीन तीन, कोकणात पळा.
काय रे नुसताच जाऊन आलास?
काय रे नुसताच जाऊन आलास? फिदीफिदी
>>>>>>>>>>>>>>>
शोभे, पहाटे प्यायलो पण आहे..... आजोबांना सांगून
भुंग्या,
भुंग्या,
छान माहिती जागू... मुरुडला
छान माहिती जागू... मुरुडला गेलो होतो तेव्हा ताज्या माडीची चव चाखली होती... तसेच आंर्ज्याल्याला ताडीची चव... आक्षीला पोफळीच्या बागेतील सुपारी काढणारे एका झाडा वरून दुसर्या झाडावर वानरां सारखे झुलत जायायचे ते देखिल पाहिले आहे.
कोकणची किमयाच न्यारी!
नरेंद्रजी धन्यवाद. नरेंद्रजी
नरेंद्रजी धन्यवाद.
नरेंद्रजी कदाचीत ही माडी दिवसातून दोनदा निघते आणि एका पोय पासुन महीनाभर निघते तसेच एका झाडावर एका वेळी २ ते ३ पोय असतात. त्यामूळे नारळांप्रमाणे कदाचीत हिचे उत्पन्न निघत असेल. पुढच्यावेळी ही चौकशी नक्की करेन.
भुंगा हो खाचा असतातच. पण बिन खाचांच्या झाडांवरही ही सराईत लोक पटापट चढतात.
शोभा, नलिनी धन्यवाद.
इनमिन तिन, इंद्र धनु
इनमिन तिन, इंद्र धनु धन्यवाद.
मी सुद्धा लहानपणी नारळ, सुपारीवर चढण्याचा प्रयत्न करायचे. खुप इच्छा होती चढता याव म्हणून पण जेमतेम सुपारीच्या झाडावर ३ते ४ फुटावरच मजल मारली
जागुतै, माहीती आणि प्रचि
जागुतै, माहीती आणि प्रचि आवडले. धन्यवाद!
खूप छान माहिती शेअर
खूप छान माहिती शेअर केल्याबद्दल धन्यवाद जागू, माडीबद्द्ल प्रथमच कळतंय. परत एकदा धन्यवाद.
मस्त माहिती जागू.
मस्त माहिती जागू.
Pages