भारतरत्न पुरस्काराचे महाभारत!

असामी, मुद्दे मांडताना थोडी सरमिसळ झाली खरंय. ते दुरूस्त केलं आहे.
कर्तुत्त्वाला वयाचं बंधन नसतं हे अगदी मान्य. अगदी नोबेल पारीतोषिक देताना सुद्धा कितीही महत्त्वाचं संशोधन असलं तरी त्या संशोधनाची खरी उपयुक्तता त्या त्या क्षेत्रात खरंच किती आहे हे काही वर्षं पाहूनच मगच नोबेल पारीतोषिक देण्याचे ठरवले जाते. त्यामुळे आपण जर पाहीलं तर शक्यतो संशोधन जरी तरूण वयात केलेलं असेल तरी नोबेल पुरस्कार मिळेपर्यंत तो संशोधक करिअरच्या अनेक टप्पे पुढे गेलेला असतो. अपवाद मेरी क्यूरीचा. आईनस्टाईन, जॉन नॅश इत्यादिंचे नोबेल पुरस्कार विजेते काम हे त्यांना पुरस्कार मिळाला त्यावेळी बरंच जुनं झालेलं होतं.

भारतरत्न विषयी वाद चर्चा अनेक वर्षे चालू आहे म्हणूनच काही वर्षं झाली या पुरस्काराची घोषणा बंद झालेली आहे. याचं कारण मधल्याकाळात सरसकट जाहीर झालेले पुरस्कार. सुभाषबाबूंच्या बाबतीतही अन्याय झाला आहे.

>>> तसेच "इतर खेत्रांमधील खेळाडूंना अजून दिला नसल्यामूळे ह्यांना आत्ताच का ?" हा मानदंड पूर्ण चूकीचा आहे.>>> हा मानदंड नाहीये........तर दबावाचं राजकारण आहे. आज सचिन तेंडूलकरमुळे आपल्याला सगळ्यांना हे समजलं तरी की भारतरत्न पुरस्कार हा क्रिडा क्षेत्रातील व्यक्तींना देता येत नाही. इतर क्षेत्रातील खेळाडूंना नाही आणि ह्यांना अत्ताच का असं कोणीच म्हणत नाहीये. हा मुद्दा सचिन तेंडूलकरच्या विरूद्ध नसून घडत असलेले राजकारण दाखवण्यासाठी आहे.

भारतरत्न पुरस्कार वास्तविक पाहता फक्त भारत देशासाठी, समाजासाठी भरीव कामगीरी केलेल्यांनाच देण्यात यावा. विविध क्षेत्रांची जी पुरस्कारांत सरमिसळ केलेली आहे त्यामुळे सगळा घोळ होतो आहे. खरं तर हा पुरस्कार मरणोत्तरच देण्यात यावा म्हणजे पुरस्कार दिल्यानंतर ती व्यक्ती पुरस्काराच्या मानदंडास सयुक्तीक असं नाही वागली तर तोंडघाशी कशाला पडायचं?

नाहीतर सरळ बाय डिफॉल्ट हा पुरस्कार गांधी घराण्यातील व्यक्ती आणि काँग्रेसचे निकटवर्तीय तसेच काँग्रेसच्या ध्येयधोरणांविषयी हांजी हांजी करणार्या विविध क्षेत्रातील भरीव (??) कामगीरी केलेल्या लोकांनाच देण्यात येईल. इतरांनी अपेक्षा ठेवू नये किंवा आंदोलनेही करू नयेत. असंच जाहीर करून टाकावं.

दिनेशदा, मला माहिती नव्हते की या विषयावर एक अख्खा बीबी होता.

>>काही व्यक्ती इतक्या कर्तृत्ववान असतात,
कि त्यांच्या नावापुढे पुरस्कार गौण ठरतो, तर काहींना ओळख टिकवण्यासाठी
पुरस्कार लागतात.>>> १००% पटलं.

सध्या नेमकं ज्यांना पुरस्कार लागतात अशाच लोकांची जास्त चलती झाली आहे. शेवटी सूर्याचं तेज लपून रहात नाही हेच खरं.

गामा पै, चूक दाखवून दिल्याबद्धल धन्यवाद.

भाऊ नमसकर, खरंय. आता भारत या नावा ऐवजी नेहरूस्थान किंवा गांधीस्थान असंच नाव देशाला देणं सोयीचं ठरेल. आपला देश आपल्या महामूर्ख लोकांनीच एखाद्या घराण्याला विकला आहे त्याला काय करायचं? आपलेच दात आणि आपलेच ओठ.

बाळू जोशी,

आपला देश एका घराण्याला विकला गेला आहे हे सूर्यप्रकाशा इतकं स्वच्छ आहे. तुम्ही ज्या ५१ कवितांचा उल्लेख करता आहात त्यावरून देश विकला गेल्याचे दिसून येत नाही. आपल्याला कुठेही अटल बिहारी वाजपेयी यांच्या नावे उड्डाणपूल, झोपडपट्ट्या, इस्पितळं, मोठमोठ्या शहरांतील रस्ते, शहरांतील भाग बनलेले दिसत नाहीत. ह्याच उलट भारतातील प्रत्येक शहरात एम जी रोड (महात्मा गांधी रस्ता), राजीव गांधी नगर, राजीवगांधी उड्डाण पूल, जवाहरलाल नेहरू रस्ता, जवाहरला लाल नेहरू रूग्णालय, गांधी नगर, इंदिरा गांधी झोपडपट्टी, संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यान इ. इ. दिसून येतात. इतकंच काय पण काँग्रेसच्या योजनांची नावं सुद्धा इंदिरा आवास योजना, राजीव गांधी खेलकूद वगैरे दिसून येतात. त्यामुळे या देशात दुर्दैवाने फक्त गांधी घराणंच देशप्रेमी आणि बाकी सगळे बिनकामाचे असं चित्रं रंगवलं जाऊन जनतेला लुबाडलं जातंय हे सत्य आहे. यात मतदान करणारे, न-करणारे, इच्छा असूनही मतदानास उपस्थित राहू न शकणारे असे सगळेच जबाबदार आहेत. महामूर्ख ते आहेत की जे फक्त गांधी कुटुंबातील लोकांनाच राज्यकरण्याचा अधिकार आहे असे समजून निमूटपणे त्यांच्या तालावर नाचतात. बाकी सगळे थोड्याफार फरकाने सारखेच.

>>सचिनचा खेळ हा व्यवसाय आहे. समाजसेवा नव्हे... त्यामुळे .....>> १००% मान्य

हे सुद्धा विचार करण्यासरखं आहे की आज क्रिकेटमधे जितका पैसा... आहे जर तितका पैसा क्रिकेटमधे नसता तर सचिन तेंडूलकर झाला असता का? म्हणजे त्याच्या आई-वडिलांनी त्याला स्वत:च्या पदरचे पैसे खर्च करून सुरूवातीलाच प्रशिक्षणास पाठवीले असते का? चाहत्यांचं प्रेम बघून विक्रम करणार्‍यांना अजून स्फूर्ती मिळते. जर क्रिकेट मधे इतका पैसा नसता तर आज क्रिकेट इतका लोकप्रिय खेळ असता का? खाशाबा जाधव काय किंवा ध्यानचंद काय त्यांच्याकाळात कोणत्याच खेळाडूंना खेळ खेळण्यासाठी पैसा मिळत नसत. म्हणजे तो व्यवसाय नसे. त्याचप्रमाणे प्रशिक्षणा ऐवजी स्वत:च्या अंगभूत गुणवत्तेवरच सगळं अवलंबून असे. त्यामुळे ध्यानचंद किंवा खाशाबा जाधव यांचे विक्रम हे सचिन तेंडूलकरच्या विक्रमांपेक्षा काकणभर सरसच आहेत आणि त्यांच्यापैकी कुणाला भारतरत्न दिलं तर स्युक्तीकच होईल.

समाजसेवेच्या बाबतीत तुम्ही म्हणता ते अगदी खरं आहे. बाबा आमटे यांच्यासारखे अतिशय खडतर परिस्थीतीत उत्तम कार्य उभे करणारे लोक या भाऊ गर्दीत दुर्लक्षितच राहीलेले आहेत.

जामोप्या. मान्य की अटलजी वर गेले की त्यांच्या नावानेही काहीतरी होईल. पण सर्वत्र केवळ वाजपाई परिवार असं चित्रं तर नक्कीच नसेल. त्या राजीव गांधी ने काय केलंय हो देशासाठी? आई जिवंत होती तोपर्यंत मजा मारली.....बायको-पोरांना घेऊन इटलीतच रहात होत. आई मेल्यावर लागलीच त्याला (काँग्रेसजनांना राजीव त्यांचा तारणहार वाटला) देश आठवला. अवघ्या नऊ-दहा वर्षांत इतकं कर्तुत्त्व (???) [राममंदिर वाद उगाचच उकरला, शहाबानो प्रकरण, लंकेत पाठवलेली शांतीसेना, बोफोर्स तोफा भ्रष्टाचार.......जोडीला क्वात्रोचीशी सलगी] की लगेच एल टी टी ई ने त्याची हत्याच घडवली. जर कोणी भारतातील संगणक तंत्रज्ञानाच्या प्रगतीचं श्रेयं राजीव गांधीला देत असेल तर आमान्य कारण तो नसता तरीही संगणकीय तंत्रज्ञान भारतातच काय सर्व जगात पसरणारच होतं.
विरोधी पक्षातील एक तरी महत्त्वाचा नेता दाखवा की जिथे घराणेशाही चालू आहे आणि भारतीय राजकारणात त्या घराण्याशिवाय पर्याय नाहीये? दाखवताच येणार नाही. कारण हे फक्त गाम्धी घराण्याच्या बाबतीतच आहे. हे अगदी मोतीलाल नेहरूंपासून चालू आहे.

अभि....,

सचिन तेंडूलकर जेव्हा लहान होता तेव्हा क्रिकेट मधे सुनिल गावसकर वगैरे मंडळी बक्कळ पैसा कमवत होती....त्यामुळे त्या खेळाला भविष्यच नाही, त्या खेळातील खेळाडू हे नोकरी आणि पैसा दोन्हीही नाही म्हणून सराव करू शकत नाहीत, रहायला घर नाही, झोपडपट्टीत रहात आहेत......अशी तर स्थिती नक्कीच नव्हती.. सचिन तेंडूलकरचे गुरू (प्रशिक्षक) आणि सुनिल गावस्करचे प्रशिक्षक एकच (रमाकांत आचरेकर) हा सुद्धा फारच योगायोग नव्हे. त्यामुळे त्याकाळी अत्ता इतका पैशाचा धबधबा नसेल पण पैसा नव्हता हे म्हणता येणार नाही.

>>त्याच ध्यानसिंगांसाठी नियम वाकवावा असं इतक्या वर्षात कोणाला वाटलं नाही ?? हा प्रश्न अनुत्तरीतच आहे>> आजीबात अनुत्तरीत नाहीये. हा वाद सचिन तेंडूलकर विरूद्ध ध्यानचंद हा नसून क्रिकेट विरूद्ध इतर खेळ असा आहे. आज क्रिकेट मधे इतका पैसा नसता तर क्रिकेटला इतकं अवाजवी महत्त्व प्राप्त झालं नसतं. हे आहे म्हणूनच आज लोक सचिन तेंडूलकर ला भारतरत्न मिळावे यासाठी नियम बदलवण्यासाठी दबाव आणतात. त्यांना केवळ ध्यानचंदच नाही तर खाशाबा जाधव सारख्या इतर खेळाडूंसाठीही काही वाटलं नाही याचं कारण फक्त इतर खेळांना मिळणारी वागणूक. दुर्दैवाने जिथे पैसा तिथे जनमानस असंच सध्याचं समिकरण झालेलं आहे.

१९८३ च्या वर्ल्ड कप नंतरच तसेच ८०च्या दशकातील दूरदर्शन क्रांतीने क्रिकेटला गल्लीबोळांत पोहोचवलं. तोपर्यंत क्रिकेट हा काही जनसामान्यांचा खेळ नव्हता. क्षणभर गृहीत धरलं की सगळेच आई-वडिल पैशाचा विचार करत नाहीत पण आपल्या मुलात असलेल्या टॅलंटला वाव देण्यासाठी ज्या खेळाला आजीबात भविष्य नाही असा खेळही निवडू देणार नाहीत. आणि कोणत्याही खेळाला केवळ टॅलंटचीच आवश्यकता असते असं नाही. त्याबरोबरच प्रशिक्षणाची आ॑वश्यकता असते. प्रशिक्षणासाठी पैसा. सचिन तेंडूलकर्मधे मूलभूत टॅलंट आहे तरी ते टॅलंट व्यवस्थीत बाहेर आणून त्याला आकार देणं हे प्रशिक्षणानेच घडलेलं आहे. त्यामुळे या सगळ्यात पैशाचा रोल हा महत्त्वाचा आहेच. आणि पैशा अभावी असे अनेक तेंडूलकर (इतर खेळांतील सुद्धा) पुढे येऊ शकत नाहीत. भारतीय नेमबाज स्पर्धेतील पालक ओरडून सांगत असतात की आमच्या मुलांकडे टॅलंट आहे पण सरावासाठी गोळ्या उपल्ब्ध करून दिल्या जात नाहीत. विविध आंतर्राष्ट्रीय स्पर्धांच्या पार्टीसीपेशनचा खर्च आम्हाला स्वतःच्या पदरातून करावा लागतो. निदान सरावासाठी लागणारं साहित्य तरी शासनाने पुरवावं.

udayone, तुमच्या प्रश्नाचं उत्तर अवघड आहे. कारण आपल्याकडे भारतरत्न पुरस्काराचे निकष उपल्ब्धच नाहीयेत. किंबहुना ते क्लीअर नाहीयेत. त्यामुळे हे असले पुरस्कार देऊच नयेत हा पहिला मुद्दा. जर द्यायचेच असतील तर मरणोत्तर द्यावेत आणि निवडीचे निकष पारदर्शक असावेत.

मला गंमत वाटतेय की सुभाषचंद्र बोसांच्या संदर्भात कोणीच काहीही बोलायला तयार नाही. गांधी घराण्याचा विषय न संपणारा आहे. अगदी त्या इडियट राहूल गांधी ची वर्णी सुद्धा त्याच्या आई-बहिण आणि मेव्हण्याच्या नावासकट भारतरत्न मधे लागली तरी आपण हाच वाद घालत बसू.

>>>जर क्लिअर नाही आहेत तर ज्यांना ज्यांना भेटले आहेत त्यावर टिका करायचा अधिकार नाही आहे.....>> असहमत!! ज्यांना भारतरत्न पुरस्कार दिलेला आहे त्यांच्या कारकिर्दीबाबत जर भ्र्ष्टाचार आणि अयोग्य वर्तन त्याच प्रमाणे नक्की समाजासाठी किंवा देशासाठी काय केलंय असे प्रश्न उपस्थित होत असतील तर नक्कीच टीका करण्याचा अधिकार आहे.