विल्मा रुडॉल्फ

बैजींग ऑलिंपिक्स केवळ ३० दिवसावर येउन ठेपले असताना ऑलिंपिक्सच्या आठवणींचा हा दुवा परत एकदा जिवंत करताना मला खुप आनंद होत आहे. मधल्या २ महिन्यांपेक्षा जास्त गॅप बद्दल परत एकदा दिलगीर...

आजची गोष्ट आहे एका गरीब घरात जन्म घेतलेल्या एका अमेरिकन कृष्ण्वर्णिय मुलीची.... २२ भावंडामधे हिचा जन्म २०व्या नंबरवर झाला होता..तोही प्रिमॅच्युअर.... सातव्या महिन्यातच... जेमतेम ४ पाउंड वजन घेउन ही मुलगी या जगात आली. अमेरिकेच्या टेनेसी राज्यात्(आर्च.. वाचत आहेस ना?:०)) नॅशव्हिल पासुन ५० मैलावर क्लार्क्सव्हील म्हणुन एका छोट्या गावात हिचा जन्म झाला. वडिल एड हे रेल्वे मधे पोर्टर म्हणुन काम करायचे तर आई ब्लांच.. या सगळया २२ मुलांचे घर सांभाळायची... एकतर प्रिमॅच्युअर.. वर जन्मानंतर स्कार्लेट फिव्हर्,चिकन पॉक्स्,न्युमोनिया असे एकापाठोपाठ एक अश्या अनेक आजरांनी या मुलीला पछाडलेले. त्यामुळे वयाच्या पाचव्या वर्षापर्यंत हिच्या पायातली ताकदच एकदम कमी झाली. गावातल्या डॉक्टरांनी तिला पोलियो झाला आहे असे तिच्या आइवडिलांना सांगीतले व आता ही मुलगी परत कधीच चालु शकणार नाही असेही सांगीतले. पण हिची आई त्याने डगमगुन गेली नाही. आशा न सोडता तिने ५० मैल लांब असलेल्या नॅशव्हिल शहरात क्रुष्णवर्णियांसाठी असलेल्या मोठ्या मेहॅरी हॉस्पिटलमधे तिला नेण्याचे ठरवले. आजुबाजुच्या गोर्‍या अमेरिकन लोकांच्या घरी मोलमजुरी करुन त्यासाठी तिने पैसे साठवले. त्या पैशातुन आठवड्यातुन दोनदा हिला ते गरीब आईवडिल नॅशव्हिलला घेउन जायचे. तिथल्या डॉक्टरांनी मात्र मनापासुन या मुलीकडे लक्ष दिले व या आइवडिलांना नाउमेद केले नाही. या मुलीला बळकट करण्याकडे लक्ष केंद्रित करायला त्या डॉक्टरांनी या आइवडिलांना सांगीतले व रोज २ ते ३ तास या मुलीच्या पायांना कसा व्यायाम द्यायचा व कसा मसाज करायचे ते त्या डॉक्टरांनी यांना सांगीतले. त्यांनी तिच्या पायांना एक ब्रेस बनवुन दिली व आधार म्हणुन कायम ती तिला घालायला सांगीतली.

दिवसांमागुन दिवस.. वर्षामागुन वर्षे जात होती. या अपंग मुलीच्या पायातली ताकद हळुहळु वाढत होती पण बाकीची भावंडे खेळामधे हिला कधीच सामील करुन गेत नसत. ती भावंडे हिला सोडुन बास्केट्बॉल खेळत असत व ही बिचारी एकटीच बाजुला बसुन त्यांचा खेळ बघत बसत असे.पण तिच्या आईने सर्व भावंडांना एकदा समजावुन सांगीतले की तीही तुमचीच बहीण आहे व तिला असे वागवता कामा नये. तिने त्या सर्व भावंडांना तिच्या पायाला कसा व्यायाम करायचा ते शिकवले. मग ही सर्व भावंडे आलटुन पालटुन आईला व वडीलांना तिच्या पायांना मसाज व व्यायाम करायला मदत करत असत.

आणी बघता बघता ही मुलगी अश्या घरगुती उपाय व प्रेमळ आइवडीलांच्या मेहनतीमुळे सशक्त होत गेली व केवळ १२ वर्षाची असताना बाकी भावंडांपेक्षा उंच व सुद्रुढ झाली. त्या वर्षी एका रविवारी आइवडिलांनी तिला एक मोठे सर्प्राइज दिले. चर्चला जायच्या आधी तिला त्यांनी एक बॉक्स दिला व तो उघडण्यास सांगीतले. तिने तो बॉक्स आतुरतेने उघडला.. त्यात चमकणारे कोरे करकरीत काळे नॉर्मल मुलींचे बुट होते. ते पाहुन तिने आईवडिलांना मिठीच मारली.... आज तिला प्रथमच चर्चमधल्या सगळ्या मुलींसारखे नॉर्मल बुट घालायला मिळणार होते... तिने विचारले.. मी माझ्या पायातल्या त्या अगली ब्रेसेस काढू शकते का? आणी आइवडिलांचा मानेचा होकार बघुन तिला रडु आवरेना... आजपासुन ती त्या पायातल्या ब्रेसेसपासुन मुक्त होणार होती...

पुढची चार वर्षे मग सगळ्यांना तिने आपल्यात असलेल्या नैसर्गीक ऍथलेटिसिझमने चकितच करुन टाकले. काही वर्षांपुर्वी ही अपंग होती हे कोणाला सांगुनही खरे वाटले नसते. ती शाळेच्या बास्केटबॉल टिमची स्टार बनली. अश्याच एका हायस्कुल बास्केटबॉल गेममधे तिच्यावर त्यावेळचा ट्रॅक अँड फिल्ड मधला विख्यात कोच... कोच टेंपल.. जो टेनेसी स्टेट युनिव्हरसिटीचा कोच होता... याची नजर पडली व या मुलीच्या भावी आयुष्याला एक वेगळेच वळण लागले... कोच टेंपलने हिच्या हायस्कुल बास्केटबॉल कोचला सांगीतले की ही मुलगी बास्केटबॉलपेक्षा धावण्यात जास्त प्रगती करेल. तिला माझ्या कोचींग कँपला पाठवता आले तर मी तिला ट्रेनिंग देउ शकतो.पण वयाच्या १३-१४ व्या वर्षी इतक्या लांब कँपला पाठवायला तिचे वडिल तयार नव्हते. पण शेवटी कोच टेंपलने स्वतः तिच्या सुरक्षेची हमी दिल्यावर वडिल तिला पाठवायला तयार झाले. ही गोष्ट होती १९५४ सालची..

१९५४ ते १९५६ मग कोच टेंपलने मग हिला आपल्या अखत्यारीत घेउन जवाहिरा जसा रफ डायमंडला पॉलिश करतो.. तस तिला एक एथलिट म्हणुन पॉलिश्ड व ग्रेसफुल केले.कसुन सराव व कोच टेंपलचे मार्गदर्शन.. यामुळे केवळ १६ व्या वर्षी हिची निवड मेलबोर्न ऑलिंपिक्स साठी झाली...त्या ऑलिंपिक्समधे तिला १ ताम्रपदक मिळाले. नंतर १५८ मधे ही गरोदर राहीली व एका मुलाला तिने जन्म दिला. त्यानंतरही तिने आपला सराव चालुच ठेवला व परत एकदा १९६० च्या रोम ऑलिंपिक्ससाठी हिची निवड झाली.रोमला मात्र या ५ फुट ११ इंच उंचीच्या या ग्रेसफुल मुलीने १००,२०० व ४ बाय १०० रिले या ३ शर्यती जिंकुन सगळ्या जगाचे लक्ष वेधले. तिची कामगीरी बघुन तिच्या आइवडिलांच्या डोळ्यांचे पारणे फिटले .एकाच ऑलिंपिक्समधे ३ सुवर्णपदके मिळवणारी ती पहीलीच अमेरिकन महिला होती. त्यानंतर परत एकाच ऑलिंपिक्समधे ३ सुवर्णपदके मिळायला तब्बल २४ वर्षे लागली जेव्हा फ्लोरेन्स ग्रिफिथ जॉयनरने १९८४ मधे ३ सुवर्णपदके मिळवली....

रोम ऑलिंपिक्सनंतर परत आल्यावर टेनेसी मधे तिच्या गावात तिच्या आदराप्रित्यर्थ मोठा स्वागत समारोह टेनेसीच्या राज्यपालानी आयोजित केला होता पण तो काळ काळे व गोरे अमेरिकन एकत्र एकाच समारंभाला येण्या आधीचे होते. त्यामुळे गोरे व काळे असे २ समारंभ आयोजीत केले होते. पण या मुलीने तश्या सॅग्रिगेटेड समारंभाला जाण्यास स्पष्ट नकार दिला. ती म्हणाली की काळे गोरे सगळे एकत्र येत असतील तरच मी येईन. शेवटी राज्यपालांनी सगळ्यांना एकत्र यायची मुभा दिली. अश्या रितीने हा सोहोळा अमेरिकेच्या इतिहासातला पहिला डि-सॅग्रिगेटेड
सोहोळा म्हणुन ओळखला जातो.

अतिशय गरिब घरात जन्मलेली व जी मुलगी चालुही शकणार नाही असे डॉक्टरांनी सांगीतल्यावरही जी मुलगी पुढे ऑलिंपिक्समधे जाउन ३ सुवर्णपदके मिळवते यापेक्षा स्फुर्तिदायी अजुन काय असु शकेल?आणि अश्या स्फुर्तिदायी मुलीचे नाव होते.... विल्मा रुडॉल्फ!