अवकाश....
अणुरेणु पासून तारे दीर्घिका पर्यंत खूप मोठा विश्वव्यापी पसारा.
आपले अवकाश (सूर्यमाला):
सूर्य, बुध, शुक्र, पृथ्वी, चंद्र, कृत्रिम उपग्रह, मंगळ, लघुग्रह पट्टा, गुरु, शनी, युरेनस, नेपच्यून, प्लुटो(?), हेलिस्फिअर, क्यूपर बेल्ट, टर्मिनल शॉक, धूमकेतू, उर्ट क्लाऊड
छोटे छोटे अवकाश:
अणु, रेणू, बोसॉन, फोटॉन, ग्लुओन, फर्मीओन, इलेक्ट्रोन्स, क्वार्क्स, क्वांटम्स, स्ट्रिंग्ज
मोठे मोठे अवकाश:
तारे, न्युट्रॉन स्टार्स, पल्सार्स, क्वासार्स, सुपरनोव्हा, नेब्युलाज, दीर्घिका, क्लस्टर्स
गूढ गम्य अवकाश:
डार्क म्याटर, डार्क एनर्जी, वर्म होल्स, कृष्णविवरे, श्वेत विवरे
संशोधकांचे अवकाश:
CERN, LHC, LIGO, NASA, Quantum, Relativity, Gravity, Time Dilation, Length Contraction, Light years, Ripple effect, Hubble, James Webb, Double slit experiment, Photo electric effect, Planck's constant, Spring theory, Schrodinger's Cat, Uncertainty Principle, Pauli exclusion principle, Wavefunction, Multiverse theory, Quantum entanglement, Quantum teleportation, Quantum computers,
या आणि अशा संदर्भातील शोध लागतात. त्याच्या बातम्या आपण वाचतो. तेंव्हा आपल्याला अनेक प्रश्न पडतात. या व अशा गोष्टीवर प्रश्न/शंका विचारून चर्चा करण्यासाठी हा धागा. या जास्तीकरून गप्पाच असतील. हमरीतुमरी हरकत नाही पण दिवे घेऊन चर्चा. गणिती व क्लिष्ट समीकरणे, सिद्धता इत्यादी शक्यतो टाळून 
(Conference on Physics which was held from 24 to 29 October 1927)
नाही नाही हो. तसे नाही.
नाही नाही हो. तसे नाही.
अतुल
अतुल
कोणाचे तरी past हे कोणाचे तरी फ्युचर असू शकते
कोल्हापूर म्हणत होतो वो.
कोल्हापूर म्हणत होतो वो. मोकळी ढाकळी माणसं म्हणून
आता पेक्षा पुरातन काळातील
आता पेक्षा पुरातन काळातील कल्पना अगदी योग्य होत्या.
सूक्ष्म शरीर आणि शॉर्ट कट उपलब्ध अस्ल्या शिवाय माणूस फ्युचर किंवा past मध्ये जावूच शकत नाही .
शॉर्ट कट फक्त वॉर्म होल आणि Black होल च उपलब्ध करून देवू शकतात..त्या बरोबर समांतर विश्व ही कल्पना मान्यच करावी लागेल.
विशाल वृक्ष वड त्याच्या अती
विशाल वृक्ष वड त्याच्या अती लहान बिजात त्याचे पूर्ण भविष्य बंद असते.
माणसाचे भविष्य .
Sperm मध्ये बंद असते ते इतके लहान असतात की डोळ्यानी दिसत पण नाही
फ्युचर जर लहान स्वरूपात निसर्गात साठवलेले असते तर .
Past का नाही.
पहिले past पण सूक्ष्म बीज रुपात साठवता आले पाहिजे.
तेव्हाच बाकी सर्व गोष्टी शक्य आहेत.
>> कोणाचे तरी past हे कोणाचे
>> कोणाचे तरी past हे कोणाचे तरी फ्युचर असू शकते
व्यक्तीला आपल्या स्वतःच्या फ्युचर मध्ये जाता येते पण पास्ट मध्ये नाही (कारण, परत आल्यावर पृथ्वीवरचा काळ पुढे गेलेला असतो) असे त्यांचे म्हणणे आहे.
>> कोल्हापूर म्हणत होतो वो
होय होय मग बरोबर आहे.
मडक्यात?
मडक्यात?
गांधारीने मडक्यात बीज साठवले होते.
Past साठवून ठेवण्यासाठी.
Past साठवून ठेवण्यासाठी.
मेमरी चीप हा पर्याय आज आहे.
पण biochemical स्वरूपात ते कसे साठवायचे हे आज पण माहीत नाही
प्रकाश च्या वेगाने प्रवास
प्रकाश च्या वेगाने प्रवास करने अशक्य आहे.
प्रकाशाच्या वेगाने प्रवास करायचा असेल तर शॉर्ट कट च शोधावा लागणार
आपण जास्त विचार च करत नाही..
आपण जास्त विचार च करत नाही..
भिंग समोर ठेवले की बाहेर ची प्रतिमा भिंती वर उमटते.
पण अनेक प्रकाशाचे सोर्स निर्माण केले आणि विविध दृष त्या त्या पकाश नी परावर्तित केली आणि त्या प्रकाश किरणांना एका बिंदूत केंद्रित केले तर.
भिंती वर दिसणारे चित्र खूप वेगळे असेल.
साध आणि सिंपल आहे.
डायनोसार कोण्ही ही किती ही प्रयत्न केले तरी बघू शकणार नाहीत.
विश्वात अनेक प्रकाशाचं सोर्स आहेत.
आणि ते मिक्स झालेले आहेत.
प्रकाश मिक्स होत नाही .
हे अजून तरी ऐकले नाही
आता आपण न्यूज मध्ये वाचतो.
आता आपण न्यूज मध्ये वाचतो.
ह्या २३ वर्षाच्या मुलाला करोड मध्ये वेतनाचे पॅकेज मिळाले आहे.
जगातील अतिशय हुशार माणसं खरेदी केली जातात.
आणि ती फक्त मालक जे सांगतील त्याच विषयात बुध्दी चालवतात..
.त्या मुळे विज्ञान वादी होणे पण धोकादायक आहे...
स्वतःची जी काही बुध्दी असेल ती वापरून उलट सुलट विचार करून सत्य शोधण्याचा प्रयत्न सर्वांनी केला पाहिजे .
आईनस्टाईन,न्यूटन ह्यांचं जमाना गेला..ते खरे संशोधक होते .
आता नकली जास्त आहेत.
सावध राहा
येत आहे नवीन झुंजार कथा
येत आहे नवीन झुंजार कथा
नकली शास्त्रज्ञ
लेखक - बाबूराव अरनाळकर
अतुल धन्यवाद. त्वरण म्हणजे
अतुल धन्यवाद. त्वरण म्हणजे काय ते मला कळलं नाही कृपया इंग्रजी प्रतिशब्द सांगाल का? नेमकं तुम्हाला काय म्हणायचे आहे ते कळले की चर्चा करता येईल.
गती म्हणजे मला परिवलन आणि परिभ्रमण गती थोडक्यात काल अपेक्षित होते. २४ तास आणि ३६५ दिवस वि शाम जिथे आहे ती गती ह्याचा जनुकांवर होणारा परिणाम. ह्या बदललेल्या गतीचा मायटोकॉंड्रिया वर होणारा परिणाम (आणि त्यावरचा उपाय) हा नासाच्या (मानवी) मिशन मंगळ साठी वन ऑफ द चॅलेंज आहे.
अतुल सोप्या भाषेत आणि नेमकं
अतुल सोप्या भाषेत आणि नेमकं लिहिलं आहे.
गती नाही तर त्वरणाचा मुद्दा छान समजला. एकाला दुसरा जलद वाटत असेल तर दुसर्‍याला पहिला मंद वाटला पाहिजे पण तसं नाही यावर शोध घेऊन वाचुन समजुन घ्यायचा प्रयत्न करेन. सध्या गती तितकीच असली तरी काम जास्त असल्याने वेळ कमी आहे.
त्वरण म्हणजे अ‍ॅक्सिलरेशन. रेट ऑफ चेंज ऑफ व्हेलॉसिटी.
>> त्वरण म्हणजे काय ते मला
>> त्वरण म्हणजे काय ते मला कळलं नाही
त्वरण: Acceleration
(बरोबर आहे. खरंतर काही शब्द इंग्रजीतूनच पट्कन कळतात. मला वाटते आपण तसेच करत जाऊ चर्चा करताना. कोणास हरकत नसावी हि आशा)
>> नासाच्या (मानवी) मिशन मंगळ साठी वन ऑफ द चॅलेंज आहे.
होय, ही व अशी आव्हाने असतात. पण ही चर्चा मुख्यत्वे "प्रचंड वेगाने गेल्यास, सापेक्षतेच्या तत्त्वनुसार काळ आपल्यासाठी slow होईल का? (जेणेकरून आपण तरूणच राहू)" यावर आहे. फिजिक्समध्ये यास Thought experiment म्हणतात ज्याने एखादी थियरी समजायला मदत होते.
>> गती म्हणजे मला परिवलन आणि परिभ्रमण
नाही, thought experiment साठी सोपे व्हावे म्हणून सरळ साधी गती (linear velocity as in Newton's law) गृहीत धरली जाते. Angular velocity हा वेगळा भाग आहे.
अमितव धन्यवाद
अमितव धन्यवाद
>> एकाला दुसरा जलद वाटत असेल तर दुसर्‍याला पहिला मंद वाटला पाहिजे
नाही, एकमेकांना सारख्याच वेगात वाटतील ना? चालत्या गाडीच्या खिडकीतून पाहताना झाड मला वेगात (मागे) गेलेले दिसेल तर झाडाला मी तितक्याच वेगात (पुढे) गेलेलो दिसेल.
वेग दोघांनाही एकमेकांचा फास्टच दिसेल.
पण काळाचे मात्र तसे नाही. मला झाडाचे वय नेहमीपेक्षा हळू वाढताना दिसेल तर झाडाला माझे वय नेहमीपेक्षा हळू वाढताना दिसेल.
प्रश्न असा आहे की, थांबल्यानंतर झाड वयाने वाढले मी मात्र आहे तितकाच राहिलो. असे शक्य होईल का? इत्यादी.
प्रकाशाच्या वेगाने कसे जाणार
प्रकाशाच्या वेगाने कसे जाणार हे सांगा
काळ म्हणजे काय.. हे .
काळ म्हणजे काय.. हे .
कोणाला माहित असेल तर ते सांगावे.
आपली घड्याळ म्हणजे वेळ दाखवणारे देव दुत नाहीत
उप्प्स! गॉट इट!
उप्प्स! गॉट इट!
अतुल ,
संपादीत
काही व्यावहारिक अडचणी.
संपादित
आचार्य,
आचार्य,
तुम्ही म्हणताय ती आव्हाने अगदी कबूल. मान्य आहे ती आहेतच. किंवा आधी हेमंत आणि पर्णिका यांनी विचारलेले आरोग्यावर होणारे परिणाम, इतका प्रचंड वेग साधणार कसा इत्यादी इत्यादी सर्व आव्हाने सुद्धा आहेत. हि सगळी implementation ची आव्हाने आहेत जी प्रत्यक्ष अशा प्रवासावेळी येतील. हिच काय याहीपेक्षा अजूनही भरपूर आव्हाने आहेत त्यामध्ये. सगळे मान्य.
पण प्रश्न तो नाही. आपण हि जी चर्चा करतोय तो theoretical experiment आहे. हा जो paradox, ज्यावर जगभरात इतरही अनेक फोरमवर चर्चा झडत असते, तो implementation शी संबंधित नाही. म्हणजे तात्पुरते मानून चलू हि सगळी आव्हाने दूर झाली आहेत. तुम्ही पृथ्वीवर आहात. प्रकाशाच्या अगदी जवळपासच्या वेगाने मी अवकाशात प्रवास करत आहे. वेगाचा आरोग्यावर परिणाम होणार नाही हि काळजी घेतली आहे. तुम्हाला मी व मला तुम्ही अगदी त्याचक्षणी दिसू असे काही तंत्रज्ञानही आले आहे समजा. सर्व काही sort out झाले आहे असे मानू. All said and done!
Paradox हा या सगळ्यापलीकडे आहे.
प्रवासाला निघण्यापूर्वी आपली वयं सुद्धा एकच आहेत असे समजू. पण जेंव्हा मी प्रवास सुरु करून वेगात असतो तेंव्हा मला दिवसेंदिवस तुम्ही माझ्याहून तरुण दिसू लागले आहात, आणि तुम्हालाही मी तुमच्यापेक्षा तरुण दिसू लागलो आहे. हे सुद्धा Relativity theory नुसार योग्यच घडते व ते verify सुद्धा केलेले आहे आजवर. त्यामुळे इथवर सुद्धा सारे काही ठीक आहे. असे करता करता काही काळाने समजा मला तुम्ही माझ्यापेक्षा २० वर्षांनी तरुण दिसू लागला आहात आणि त्याचवेळी तुम्हाला मी तुमच्यापेक्षा २० वर्षांनी तरुण दिसू लागलोय.
समस्या तेंव्हा येते जेंव्हा मी याच वेगाने परत येईन आणि थांबून तुम्हाला भेटेन, तेंव्हा मला तुम्ही माझ्यापेक्षा २० वर्षांनी तरुण झालेले दिसता आणि त्याचवेळी तुम्हालाही मी तुमच्यापेक्षा २० वर्षांनी तरुण झालेला दिसतो. हे व्यावहारिकदृष्ट्या कसे शक्य आहे?
X = (Y - 20) आणि Y = (X - 20) म्हणजे X = X - 40 किंवा Y = Y - 40 ???
हा Paradox आहे.
हा आईन्स्टाईन यांच्या काळापासूनच Twin Paradox म्हणून ओळखला जातो. यावर विविध मते मांडली जात आहेत.
काही जणांच्या मते ते दोघे एकमेकांना भेटल्यावर एकच म्हातारा होईल व दुसरा तरुण असेल.
तर
काही जणांच्या मते प्रवासात असेतोपर्यंत एकमेकांना लहान दिसतील (वेगामुळे) पण एकमेकांना भेटल्यावर पुन्हा एकाच वयाचे होतील.
तर
अजुनही काही विविध resolutions दिली जात असतात.
१००, मीटर धावताना .हळू धावले
.
Bharat ते अमेरिका प्रवासात
Bharat ते अमेरिका प्रवासात day night time वेगळा असतो.
आणि खरे प्रवासाचे तास वेगळे असतात.
तसा काही प्रकार होईल का?
हॅ पॅराडॉक्स ज्यावेळी यात
हॅ पॅराडॉक्स ज्यावेळी यात इंटरेस्ट होता त्या वेळी वाचलेले आहेत. त्यात एक खूनाचाही पॅराडॉक्स आहे.
कोणत्याही पॅराडॉक्स मधे पृथ्वीवरचे नियम लक्षात घेतलेले नसतात. समजा एकमेकांना आपण १ एक्स टू एन्फिनिटी एक्स स्केलने दिसत राहिलो हे क्षणभर मान्य केलं. ( ज्यामुळे पास्ट मधले किरण आपण त्या त्या ठिकाणी जाऊन मॅच केले. समजा त्या तरंगांची लांबी तितकीच स्ट्राँग आहे हे ही गृहीत धरले ज्यामुळे ती व्यक्ती तरूण दिसते. आता मागचे किरण पकडत गेलो तर ती अधिक तरूण दिसेल.
इथे तरंगांची लांबी = भुतकाळातली वर्षे = अंतर हे लक्षात ठेवले पाहीजे.
आता एकमेकांना भेटताना पुन्हा उलटे यावे लागेल.
आता तरंगांची लांबी आणि अंतर कमी कमी होत जाईल म्हणजेच अलिकडच्या काळातले तरंग आपल्याला भेटत राहतील. असे करत करत पृथ्वीवर पोहोचू तेव्हां काळ सध्याचाच असेल म्हणजे मित्र आत्ता असायला पाहीजे तितकाच वयस्कर दिसेल. तो तरूण दिसणार नाही.
अंतर हा पॅरामीटर थिअरी मधे ट्रिक केलेला असतो
नाही. विश्वातले दोन बिंदू,
नाही. विश्वातले दोन बिंदू, त्यांच्यातील वेग, वेगामुळे निर्माण झालेले Time dilation (because speed of light is fixed)
एवढ्यावरच आहे सगळे.
Communication or signaling techniques आणि त्याच्या मर्यादेमुळे निर्माण झालेल्या समस्या हे मुद्दे नाहीत.
आता केशवकुल आले की मला धरून
आता केशवकुल आले की मला धरून हाणतील
"परत तोच विषय काढलास का? एकदा सांगितलं ना अवकाशातून फिरून आलं की तरूण राहणार? मग? राहणार म्हणजे राहणार"
अरे देवा! मला वाटलं होत कि हा
अरे देवा! मला वाटलं होत कि हा वाद मिटला.
अवकाश यात्री जुळा भाऊ तरुण असेल आणि मागे राहिलेला भाऊ म्हातारा असेल ह्यात तिळमात्र ही संशय नाही. आणि त्यांच्या अंतापर्यत वयातला फरक तसाच राहील. ह्याला resolution म्हणत नाहीत. ही सत्य परिस्थिती आहे.
Twin Paradox काय आहे आणि त्याचे resolution काय आहे हा निराळा विषय आहे.
पण ते जाऊ द्या.
मी वर आण्विक घड्याळाचा प्रयोग, GPS, कोलायडर मधला न्यूट्रिनोचा वाढलेला लाईफ टाईम ही उदाहरणे दिली आहेत. त्याबद्दल कुणी का बोलत नाहीये?
कृत्रिम उपग्रह आणि पृथ्वी वर
कृत्रिम उपग्रह आणि पृथ्वी वर ची वेळ ह्या मध्ये काही सेकंद च फरक पडतो
म्हणजे वेग वाढला की काळ स्लो होतो हे सत्य आहे.
आणि ते सिद्ध झालेले आहे
पण त्याचा अर्थ कोणताही साजीवतील शारीरिक क्रिया थांबतील असा त्याचा अर्थ कसा काढता येईल.
हा कळी च प्रश्न आहे
ते फक्त डोक्यात शिरत नाही
शरीराचे घड्याळ त्याच्या नियमाने चालणार च ना.
ते का स्लो होईल
पण त्याचा अर्थ कोणताही
पण त्याचा अर्थ कोणताही साजीवतील शारीरिक क्रिया थांबतील असा त्याचा अर्थ कसा काढता येईल. >>> +१
आत्ता ते यान जिथे असेल तिथे आणि पृथ्वीवरचा मनुष्य जिथे असेल तिथे त्यांचे वय सारखेच असेल. दोघांनी एकच कोणते तरी घड्याळ फॉलो केले तर. ( एक तर दोघांनीही पृथ्वीवरची वेळ दाखवणारे घड्याळ हातात बांधायचे किंवा स्पेसमधले घड्याळ हातात बांधायचे). हा मुद्दा नंतर लक्षात येईल.
नवीन असताना हे सगळं खूप आकर्षक वाटतं. त्यातल्या निसटत्या जागा लक्षात आल्या कि त्यातला इंटरेस्ट संपतो.
Pages