माणूस स्वार्थी प्राणी आहे.

छान लेख. पण स्वार्थ दोन प्रकारचे असतात चांगले आणि वाईट. पूर्वी एकदा मार्टिन ल्युथर किंग यांची गोष्ट वाचलेली पुसट आठवते. मार्टिन आणि त्यांचे मित्र गाडीतून एके ठिकाणी जात असतात तेव्हा त्यांची चर्चा सुरु असते. मार्टिन किंग म्हणतात प्रत्येक माणूस स्वार्थी असतो, माणसाच्या प्रत्येक कृतीत स्वार्थ असतो. त्यांच्या या वाक्यावर तिथे असलेले काही असहमती दर्शवतात. गाडी थोडी पुढे गेल्यावर त्यांना एक डुकराचे कि कुत्र्याचे पिल्लू चिखलात फसलेले दिसते. मार्टिन किंग गाडी थांबवून त्या पिल्लाला चिखलातून बाहेर काढतात. गाडीत परत आल्यावर एक मित्र विचारतो त्या पिल्लाला बाहेर काढण्यात तुझा काय स्वार्थ होता. तेव्हा मार्टिन किंग म्हणतात जर मी त्याला बाहेर काढले नसते तर माझ्या मनात सतत अपराधीपणाची भावना राहिली असती कि त्या पिल्लाला मदत केली नाही. आणि या गोष्टीचा विचार करून मला पुढची कित्येक रात्र झोप नसती लागली. सतत ते असहाय्य पिल्लू नजरेसमोर आलं असतं. हे सगळं टाळण्यासाठी मी त्या पिल्लाला बाहेर काढलं.

छान

70 वर्षाच्या अनुभवातून इतकं एकांगी , बाळबोध आणि निगेटिव्ह सार .... ? तुम्ही म्हटलं आहे ते एखाद्या नुकतीच जगाची - बऱ्यावाईटाची ओळख होऊ लागलेल्या अननुभवी तरुणाने म्हटलेलं ठीक आहे .... आयुष्याचा एवढा अनुभव घेतलेल्या माणसाने काहीतरी खोल विवेचन सांगितलं असतं तर जास्त आवडलं असतं ....

माफ करा , लहान तोंडी मोठा घास घेतला ...वयाने मी फार लहान आहे तुमच्यापेक्षा , प्रत्यक्ष एवढ्या वयाच्या माणसाला असं समोरासमोर सांगण्याचं धाडस केलं नसतं ... सोशल मीडियावर विचारांची देवाणघेवाण करण्यासाठीच लोक येतात त्यामुळे सांगण्याचं धाडस केलं .

मला वाटतं स्वार्थी असा सरळ निष्कर्ष काढणं अचूक होणार नाही . माणसाचं मन ही फार कॉम्प्लिकेटेड गोष्ट आहे ... स्वतःच्याच मनाचा थांगपत्ता भल्याभल्यांना लागत नाही ... दुसऱ्यांना माणूस सहज दोष देऊन मोकळा होतो पण त्या व्यक्तीच्या जागी क्षणभर स्वतःला कल्पून बघत नाही ... अमुक चांगला , अमुक वाईट, अमुक स्वार्थी , अमुक कृतघ्न अशी सारखी विभागणी करत राहतो आयुष्यात भेटणाऱ्या माणसांची .. ती सुद्धा आपल्यासारखीच माणसं आहेत , त्यांच्याही वेगळ्या अपेक्षा , मतं , इच्छा असू शकतात हे सोयीस्करपणे विसरतो ... आपल्या चांगला माणूसच्या व्याख्येत जो बसत नाही तो वाईटच असा निष्कर्ष काढून मोकळा होतो ... त्या लोकांना त्यांची आयुष्यं आहेत , त्यांच्यासमोर वेगळ्या समस्या , आव्हानं , कर्तव्यं , बरीवाईट नाती आहेत हे लक्षात घेत नाही , नेहमी स्वतःला केंद्रस्थानी ठेवून विचार करतो ....

शेवटी कोण इथे कायमचं राहायला आलं आहे ... पण 5 - 10 वर्षांपूर्वी आपल्याशी काहीतरी वाईट वागलेल्या माणसावरचा राग लोक मनात धरून ठेवतात ... हे म्हणजे ट्रेनमध्ये भेटलेला माणूस जरासं वेडंवाकडं वागला म्हणून प्रवास संपवून घरी आल्यावरपण महिनोंमहिने त्याचा राग मनात ठेवण्यासारखं आहे .

माझी माणसं - प्रिय जवळची माणसं या कॅटॅगरीत फार कमी लोक असतात , त्यांच्यात फारसे दोष दिसत नाहीत , जे दिसतील त्यांना पोटात घातलं जातं .. ती व्यक्ती असेल तशी स्वीकारली जाते ... बाकी अलम दुनियेत काही ना काही दोष दिसतातच .. कारण ते परके वाटत असतात ... प्रिय व्यक्तीची आगळीक सहज माफ केली जाते पण परक्या माणसाच्या लहान चुकीनेही काहींना खूप राग येतो ...

बहुसंख्य माणसांची सरळ स्वार्थी आणि निःस्वार्थी अशी विभागणी करणं कठीण आहे . एखादा माणूस भावाच्या मदतीला धावून जाणार नाही पण मित्राच्या जाईल तेही अगदी निरपेक्षपणे , एखादा दुकानात 2 रूपयासाठी घासाघीस करेल पण वाटेत भिकाऱ्याला 5 - 10 रूपये देईल .. स्वतःच्या मुलांचे हट्ट पुरवले जातात ते उद्या मोठा झाल्यावर मला बघेल या हेतुतून नाही , instinct , मातृत्व आणि पितृत्त्वाची भूक .. म्हणून वेळेस आपल्या इच्छांना मुरड घालून मुलांच्या गरजा - इच्छा पूर्ण केल्या जातात .. अर्थात स्वतःची मातृ पितृत्वाची क्षुधा शांत करण्यासाठी मुलं जन्माला घालणे हाही एक मोठा स्वार्थच म्हणता येईल .

आईवडिलांना सांभाळलं जातं ते नाही सांभाळलं तर जग काय म्हणेल म्हणून नाही तर प्रेमापोटीच ... गेल्या 100 वर्षात परिस्थिती बदलली आहे पण इतकी शतकं कुटुंबव्यवस्था टिकून राहिली ती प्रेम असल्याशिवाय नाही .... केवळ स्वार्थ / जुलमाचा रामराम असता तर इतकी वर्षं ती टिकणं अशक्य होतं... स्वार्थ असलाच तर तो भावनिक गरजांची पूर्तता होणे , सुरक्षितता , नातेवाईक अडीअडचणीत धावून येतील याची खात्री या गोष्टींचा असेल .