निसर्गाच्या गप्पा (भाग - १२)

उक्षीच्या पानांना सावळ म्हणून मोठ्या झाडांच्या मुळात घालतात ना? थंडाई आणि खत दोन्ही एकत्र. आणि ती फुलं भिरभिरवणं म्हणजे तर अहाहा टाईमपास आहे..फोटो बघून आत्ता खेळावंसं वाटलं..

ते फोटोत दिसणारं पिल्लू म्हणजे करवली की धेडा? नाही,मानपानाचं बघायचंय म्हणून विचारलं..

काल आमच्याकडे गारपीट झाली, पाऊसदेखील जोरात पडला.
निसर्गचक्र बिघडतंय की काय असं वाटू लागलंय.
पिकांचं खुप नुकसान झालं आहे.

घरासमोरच्या कुंतीच्या झाडावर बुलबुलने घरटे करायला घेतले आहे किंवा पूर्ण झाले आहे. नीट दिसत नाही. झाड फार भरगच्च आहे. पण कोकिळ मात्र त्यांना त्रास द्यायला येतो. कदाचीत अंडी घालण्यासाठी सोय होते का पहात असावेत. मगाशी बुलबुलाने कोकिळेचा पाठलाग केला होता. ईथे सांगितल्याशिवाय रहावले नाही म्हणून....

ते फोटोत दिसणारं पिल्लू म्हणजे करवली की धेडा? नाही,मानपानाचं बघायचंय म्हणून विचारलं

तयारी करा हो विहिणबाई.. आमच्या रितीप्रमाणे मानपान झाले पाहिजे, एकुलता एक आहे हो आमचा एस..

घराखालच्या दोन कन्यका आणि त्यांची आई यांनी आमच्याच गल्लीतल्या एससारख्याच दिसणा-या पण एक पाय मात्र पांढरा असलेल्या बोक्याबरोबर घरोबा केला काल सगळेजण एकत्र बागडत होते.

काल आमच्याकडे गारपीट झाली, पाऊसदेखील जोरात पडला.
निसर्गचक्र बिघडतंय की काय असं वाटू लागलंय.

यावरुन आठवले, मी डिसेंबरात वांगणीला आकाशदर्शनाला गेले होते तेव्हा तिथे मकरसंक्रांतीबद्दल एकाने प्रेझेंटेशन दिले होते. त्याच्या म्हणण्यानुसार सुमारे २००० वर्षांपुर्वी मकर संक्रांती २२ डिसेंबरला येत होती, पण पृथ्वीचा अक्ष थोडाथोडा सरकतोय (त्यामुळे तेव्हा आपण एका वेगळ्या ता-याला ध्रुव म्हणत होतो, आता वेगळ्याला म्हणतोय आणि काही वर्षांनी एका वेगळ्या ता-याला म्हणू). तर हा अक्ष थोडाथोडा सरकल्यामुळे सुर्याचा मकर राशीप्रवेशही पुढे पुढे ढकलत गेला आणि आज हा प्रवेश साधारण १४-१५ जानेवारीला होतो. अजुन १००-२०० वर्षांनी हा प्रवेश फेब्रुवारीत नंत्॑र मार्चमध्ये व्हायला लागेल. पण आपण तर मकर संक्रांतीला थंडी असते म्हणुन गरम पदार्थ जसे तिळाचे लाडू, गुळपोळी इ. खायची परंपरा जतन केलीय. मग मार्च-अप्रिल मध्येही हे उष्ण पदार्थ खायचे का? आणि मग तसे खायचे नसतील तर मग आपण मकरसंक्रांती २२ डिसेंबरला केलेली बरी कारण मुळ तर २२ डिसेंबरलाच होत होती.

हे विवेचन ऐकल्यावर माझ्या मनात विचार आला की आपण सण आहे म्हणुन एखादा पदार्थ खातोय की एखादा पदार्थ त्या वेळेस योग्य ठरतोय म्हणुन सणाचे निमित्त करुन खातोय? माझ्या मते तरी दुसरे बरोबर आहे. मग सुर्य जर मकरप्रवेश एप्रिल मध्ये करायला लागला आणि तेव्हा जर गरमी असेल तर आपण थोडेच तिळाचे लाडू खाणार? २३३० सालची मकरसंक्रात आपण आमरस खाऊन साजरी करु, हाकानाका.

पण जर सुर्याचा मकरराशीप्रवेश साजराच करायचा असेल तर मग जेव्हा सुर्य राशीप्रवेश करेल तेव्हाच तो करायला हवा, २००० वर्षांपुर्वी तो डिसेंबरात होत होता म्हणुन आजही तो डिसेंबरात करुन काय उपयोग?

अर्थात मी या विषयावरुन त्या गृहस्थांशी वाद घातला नाही कारण एकतर त्याला फिजिक्स विषयात आणि एकुण अवकाश या विषयात माझ्यापेक्षा बरीच गती होती, वाद घालायची माझी अ‍ॅकेडॅमिक पात्रता नाही हे त्याने तिथेच सिद्ध केले असते आणि दुसरे महत्वाचे म्हणजे तेव्हा रात्रीचे २ वाजलेले, अंधा-या रात्री आजुबाजुचे फारसे दिसत नसताना कुठे वाद घालत बसणार??

पण तेव्हाच अजुन एक किडा वळवळला डोक्यात. आपले ऋतू हे पृथ्वीचा अक्ष कलल्यामुळे होताहेत, तो कललेला अक्षही स्वतःभोवती फिरताना थोडा सरकतो मग आपले ऋतूही असे सरकणार का? पुर्वी दिवाळीच्या आधीच थंडीचा कडाका सुरू व्हायचा, दिवाळीत कुडकुडत पहिली आंघोळ घडायची. आता दिवाळीला चांगलेच उकडत असते, खरी थंडी डिसेंबरच्या शेवटाला-जानेवारीच्या सुरवातीला सुरू होती आणि ती फेब-मार्चच्या सुरवातीपर्यंत टिकते. पाऊसही ७ जुनला सुरू न होता चांगला जुनच्या शेवटापर्यंत लांबतो. हे सगळे बदल केवळ मानवी हस्तक्षेपामुळॅ होताहेत की निसर्गही बदलत चाललाय??? मला तरी वाटते की निसर्गही तेवढाच बदलत चाललाय. मग २३३० साली ऐन मे महिन्यात कडाक्याची थंडी पडेल आणि आपण थंडीत कुडकुडत मकर संक्रात साजरी करु आणि तिळाचे लाडू खाऊ.

साधना, खूप इंटरेस्टिंग विषय छेडलास,, अभ्यास करायला हवा वाटणारासा ..
होप इथे जाणकार लोक्स येतीलच यावर प्रकाश टाकायला...

सुप्रभात.

छान माहीती साधनाताई.
याआधी तु कुठे हे लिहिल्यासारखं वाटत आहे.

शोभा, फुले मस्त आहे. कशाची आहेत? ऑर्कीड्सारखी दिसतायत.

ऑर्कीड्सारखी दिसतायत.>>>>>..मलाच माहित नाही. आमच्या सोसायटीच्या बागेत होती.

आपले ऋतू हे पृथ्वीचा अक्ष कलल्यामुळे होताहेत, तो कललेला अक्षही स्वतःभोवती फिरताना थोडा सरकतो मग आपले ऋतूही असे सरकणार का?>>>>>>>>>>>>>>> होय साधना. असंच होणार अणि असंच झालंय. अर्थात ह्याबरोबरच अनेक गोष्टी पण आहेत. जश्या की उल्कापात. पण पृथ्वीच्या अक्षाचं कलणं, सरकणं... हे मुख्य.

शोभा, ती ऑर्किड नाहीत पण रंग तस्साच आहे. सुंदर आहेत फुलं. आजकाल गार्डन व्हरायटीज खूप फेमस झाल्याएत.

जागूचं जिंजर मांजर आहे गोड पण डायेटवर असल्यासारखं दिसतंय.

आमच्या इथल्या कन्यकाही अशाच जिंजर आहेत, म्हणुन मी त्यांना सुन म्हणुन घरात घ्यायचे मनावर घेतले नाही. जिंजर मांजरांचे पुढे जाऊन गारफिल्डमध्ये रुपांतर होते. इथल्या कन्यकांचा बापही एक जिंजर आहे.

(हल्ली आम्ही मांजरांची कुळे शोधायला लागलोय, आता अजुन काही वर्षांनी घरची कन्यकाही लग्नाची होईल, तेव्हा माणसांची कुळे शोधणार की काय मी????? )

अर्थात मी या विषयावरुन त्या गृहस्थांशी वाद घातला नाही कारण एकतर त्याला फिजिक्स विषयात आणि एकुण अवकाश या विषयात माझ्यापेक्षा बरीच गती होती, वाद घालायची माझी अ‍ॅकेडॅमिक पात्रता नाही हे त्याने तिथेच सिद्ध केले असते आणि दुसरे महत्वाचे म्हणजे तेव्हा रात्रीचे २ वाजलेले, अंधा-या रात्री आजुबाजुचे फारसे दिसत नसताना कुठे वाद घालत बसणार?? >>>>> हा हा हा - कोण तो सुदैवी गृहस्थ - वाचला बिचारा साधनेच्या तावडीतून .........

पण तो म्हणत होता ते संपूर्ण सत्य आहे - हे ऋतूचक्र सतत बदलतच असते -आपले आयुष्य व मागची पुढची २००-३०० वर्षे पहाता आपले सण नि ऋतू यांच्यात काही बदल होत नाही....

मी कुठेतरी वाचल्याचे आठवतंय की महाभारताच्या काळात - मार्गशीर्ष बहुतेक पहिला महिना होता - म्हणूनच मासानाम मार्गशीर्षोहं - असं म्हटलंय - विभूति योगात - गीतेचा १० वा अध्याय .....

एकंदरीत सगळेच रिलेटिव्ह आहे झालं .......

आता अजुन काही वर्षांनी घरची कन्यकाही लग्नाची होईल, तेव्हा माणसांची कुळे शोधणार की काय मी????? >>>>>>>साधने, घरची कन्या ’वर ’च शोधून आणेल. तुझा कुळ शोधायचा त्रास वाचवेल ती.

काय मस्त पाऊस झाला इथे (पिंपरी ) , सुरवातीला गारा पडल्या पण गोळा करे पर्यंत विरघळून गेल्या नंतर नुसताच पाऊस मग भिजलो जरासा

सुदुपार,
मानुषी,शोभा फोटो छान आलेत !

कंपनीजवळ बाणेर रोडवर फुललेलं हे झाड, खुप दिवसापासुन फुललेलं पाहत होतो,काल एकदाचा फोटो घेतला
१)

कंपनीजवळ एका सोसायटीच्या बाहेर नावासहीत लावलेली झाडे (नंतर नावांचा गोंधळ झाला),फोटो संध्याकाळी घाईत घेतले,नावं जाणकार सांगतीलच
२) हा पारिजातक ना !

३)

४)

अनिल, छान आलेत फ़ोटो. आणि तुम्ही प्राजक्ताला ओळखत नाही.

आता ओळखलं..
(आमच्या अज्ञानावर बिनधास्त हसा.:हाहा:)

आता ओळखलं..>>>>>>>>>>>धाग्याच्या मालकिणीला विसरालत तर कस चालेले हो?

पहिलं पिवळा टॅबेबुया आहे. खुपच सुंदर दिसतो हा फुलल्यावर...

आहाहा काय मस्त फोटो....

साधना थांब आता तिला मासे खाऊ घालते मग बघ कशी तुझ्या एस पेक्षा जाडी होते ती

आमचा एस रोज मार्जारासन करतो बरे.... मेंटेन केलेय त्याने स्वतःला....

आता अजुन काही वर्षांनी घरची कन्यकाही लग्नाची होईल, तेव्हा माणसांची कुळे शोधणार की काय मी????? )>>>>>>>> साधना .......काही सांगता येत नाही बरं! लेकीने चान्स दिला तर शोधशील माणसांची कुळं!( दिवे!!)

आमच्या मांजराला मी माशासन शिकवून मेंटेन ठेवणार आहे. >>>>>>> जागुले आहेस खरी! तुझ्या माश्यांच्या(फिश) रेसिपीज वाचताना नाव वाचूनच हसते बाई मी! ढोमा की कायसं! म्यां अज्ञानी पामर!
घरी जर चुकून कधी मत्स्याहारी काही बनवलं तर त्याला आम्ही .....आज माश्याचं फिश केलंय ........असंच म्हणतो! माझ्याकडच्या मधुमालतीला कधी पानं येतील ( हो पानंच म्हटलं मी!!) याची वाट बघतेय.स ध्या अगदी फक्त अंगठ्याइतका जाड बुंधा शिल्लक आहे. वर ३/४ फूट आहे.
मागेही असं झालं होतं पण इथल्या "निग"करांच्या सांगण्यावरून तो बुंध तसाच ठेवला तर त्याला मस्त पानं फुटली.
सध्या मात्र अगदीच वठल्यासारखा वाटतो.

<<<<आमच्या मांजराला मी माशासन शिकवून मेंटेन ठेवणार आहे.>>> काही का असेना आता जागूकडचे माजर आतापासूनच 'मनात मांडे -सॉरी मासे खायला लागले असणार.

मूळात योगासने हिच मांजराच्या सकाळच्या आळस देण्याच्या कृतीवरून स्फुरलीत.. आणि ऋतूचे खरेच आहे. सध्या जे ४०/५० वर्षांचे आहेत त्यांनी बरेच बदल बघितले आहेत.
आपल्यापेक्षा निसर्ग चलाख आहे, तो ज्या फळांचे उत्पादन करेल ती खावीत. पण आजकाल निसर्गाला पण मनाप्रमाणे कुठे वागू देतोय आपण ?

आज एक मजा कानावर आली. आमच्या नव्या फॅक्टरीचे बांधकाम चालू आहे. तिथे साइटवर जेवण रांधणार्‍या बाईने एक आंब्याचे रोप लावले आहे. माझा ड्रायव्हर गाडी रीव्हर्स घेताना त्या झाडाजवळ गाडी गेली, तर ती बाई त्याच्या अंगावर ओरडली.
माझा ड्रायव्हर म्हणाला, माई ( हो पोर्तुगीजमधे कुठल्याही वयस्कर बाईला माई, म्हणजे आई म्हणतात.) तू काय त्या झाडाला आंबे लागेपर्यंत जगणार आहेस का ?
यावर तिचे उत्तर फारच छान होते, बेट्या ज्या झाडांची फळे खाऊन तू माजला आहेस, ती काय तू लावली होतीस का ?

@जागु

निसर्गाशी निगडित पुस्तकांच्या सूचीत मला खालील पुस्तक आढळले नाही.

विपुलाच सृष्टी
लेखक- प्रा. श्री अ दाभोळकर
मेहता पब्लिशिंग हाऊस
१२३ पानांचे छान पुस्तक आहे.
सूचीत टाकण्याचा अवश्य विचार करावा.