एका लाडक्याचा पन्नासावा वाढदिवस

@ निंबुडा ~ थॅन्क्स फॉर द पॉईन्ट. तारीख दुरुस्त केली आहे. बाकी ठिकाणी आक्टोबर असताना नेमकी तिथेच कसे काय नोव्हेम्बर टंकले गेले, हे समजत नाही. वास्तविक लेख प्रकाशित करण्यापूर्वी मी एकदा नाही तर दोनतीनदा शुद्धलेखनासाठी तसेच अन्य रेफरन्सेस योग्य आहेत का नाही याची खातरजमा करून घेतो.

पण असो. होत अशी एखादी "निर्व्याज' चूक.

@ ज्ञानेश ~ येस्स....अगदी अगदी...मला 'रास्कल' [डार्लिन्ग रास्कल] याच नामाचे योजन करायचे होते. नंतर लक्षात आले की ती तर एक शिवी होऊ शकते, त्यामुळे वक्रोक्तीचा आधार घेऊन 'सज्जन' पद बहाल केले, त्या बाळाला.

@ भाऊ नमसकर ~ तुम्ही इंग्रजी चित्रपटप्रेमी आहात हे मला 'पॅटन' वरून समजले होतेच, त्यामुळे लेख देतेवेळी मला नक्की जाणवत होते की तुम्ही याही लेखाला हिरवा कंदील दाखविणार. धन्यवाद.

[या एकाच विषयावर खूप काही लिहिता येण्यासारखे आहे....पाहू या प्रतिसादातून एकेक पदर उलगडत गेला तर मला आनंदच होईल.]

@ गामापैलवान....~ थोड्या वेळाने सविस्तर लिहितो तुमच्या प्रतिसादाबद्दल. तो आवडला आहे हे आत्ता सांगून ठेवतोच.

अशोक पाटील

@ गामा पैलवान ~

प्रतिसादात तुम्ही म्हणता, "बाँडपट फारसे आकर्षक वाटले नाहीत..." इथे 'फारसे' च्या योजनेबद्दल आभार....म्हणजेच इन टोटो तुम्ही बाँडपटांना रीजेक्ट केलेले नाही असाही एक पॉझिटिव्ह अर्थ मी काढू शकतो. तसे पाहिले तर 'निखळ मनोरंजन" या संज्ञेखाली अशा धाटणीचे चित्रपट येत असल्याने त्यांच्याकडून कुणी 'कॅसाब्लांका' वा 'रोमन हॉलिडे' चा हळुवारपणा अपेक्षित धरत नाही. दीडदोन घटका तो थरार अनुभवावा आणि थिएटरबाहेर पडल्याक्षणीच ते विसरले जाणे गरजेचे होते, कारण घरी जाताना रात्रीच्या जेवणासाठी बायकोने आणायला सांगितलेली भाजी आता कुठे मिळेल याचा भुंगा डोक्यात घुमू लागतो.

"आपले साहेब बुडाखाली अलिशान गाडी आणि बगलेत धमाशान बाई मारून हेरगिरीला चाललेत !...." आता त्याच्या जनकपित्याने त्याला अशीच जीवनशैली दिली असल्याने निर्मात्यांनीदेखील त्याला तसाच सादर केला आहे, इतकेच म्हणू शकतो आपण. बरे आले आहे, नशिबी त्याच्या, तर ते सुख तो भोगणारच असेही म्हणता येईल.

जॉन कॅरेयचे मत मी वाचले आहे. अशा एका लेखकाने दुसर्‍या लेखकाच्या संदर्भात काढलेल्या उदगाराला फारसे महत्व देण्याचे कारण नाही, गामा जी. ही प्रथा तर शेकडो वर्षापासूनची असून केवळ मिस्ट्री सस्पेन्स लेखनाविषयीच मर्यादित नसून अगदी क्लासिक समजल्या जाणार्‍या साहित्यकृतीविषयीदेखील दोन भिन्न साहित्यिक 'त्याच्यापेक्षा मीच कसा शहाणा' ही टिमकी वाजवीत असतात. अगाथा ख्रिस्तीच्या लिखाणाबद्दल एका ज्येष्ठाने काढलेले उदगार पाहा : "Her stories are phony, and worst of all, they cheat." सर आर्थर कॉनन डॉयलचा मानसपुत्र 'शेररलॉक होम्स' ची टवाळी उडविणारे समीक्षक खुद्द लंडनमधीलच आहेत.
[आपल्याकडील रा.रा.भालचंद्र नेमाडे यांची अगदी आचार्य अत्रे यांच्यापासून ते आजच्या गवस यांच्यापर्यंत झाडून सार्‍या साहित्यिकांविषयी मते तुम्ही वाचली आहेत ? नसल्यास ती तुम्ही जरूर वाचा, मग तुम्हाल पटेल की जॉन कॅरेय याने फारच मवाळ मत मांडले आहे.]

"....असं असलं तरी विषयाचं सादरीकरण खूप आवडतं. ..." हे तुमचे मत मला भावले. शेवटी शाडू पाहणे आणि त्याच शाडूपासून निर्माण करण्यात आलेली मूर्ती पाहणे आनंददायक असतेच.

धन्यवाद......

@ भाऊ नमसकर ~

तुम्ही सॉमरसेट मॉमचा उल्लेख केला आहे वरील प्रतिसादात. मी अगदी रेमण्ड चँडलर, व्हॅन डाईन, गार्डनर, ऑस्टीन फ्रीमन, रेक्स स्टाऊट, एलरी क्वीन यांच्यासारख्या अगाथा ख्रिस्ती तसेच सर आर्थर कॉनन डॉयल यांच्या तुलनेत कमी प्रसिद्ध लेखकांचे अशा विषयावरील साहित्य वाचले आहे. यातील कित्येक फ्लेमिंगपेक्षाही उजवे लिखाण करणारे होऊन गेले आहेत. तरीही फ्लेमिंगने 'जेम्स बाँड' या व्यक्तिभोवती खास असा एक ब्रिटिश सैनिकाचा 'करिष्मा' गुंफला तो युरोपीअन्सना फार भावला....दुसरे महायुद्ध नुकतेच संपले होते, लोक त्या धक्क्यापासून सावरले होते...जेते आणि पराभूतसुद्धा रोजीरोटीच्या तलाशमध्ये अडकले होते....हळुहळू जीवनशैलीचे रहाटगाडगे वंगणाशिवायही चालू लागले आणि अशा समयी दोन चार घटका मनोरंजन करू शकणारा कुणीतरी मनाला भावणारा नायक रात्रीच्यावेळी वाचण्यासाठी असावा अशी कल्पना मनी रुंजी घालत असतानाच फ्लेमिंगचा हे चिरंजीव [जे खरेच 'चिरंजीव' राहतील असे वाटते] या वाचकाच्या हाती पडले आणि त्यातील त्याची छबी त्याला खूप भावली, इतकी भावली की तो स्वतःला बाँडच्या जागी कल्पू लागला. त्यामुळे लेखन गुणवत्तेच्या प्रश्नाबाबत फ्लेमिंग जॉन कॅरेयची बरोबरी कधीच करू शकत नसला तरी त्याने त्या काळातील वाचनाची नेमकी गरज हेरली होती व त्यानुसारच आपल्या नायकासाठी कपडे शिवले.

जॉन ले कॅरेयची " The Spy who came in from the Cold " ही कादंबरी वाचण्यापूर्वी मी रिचर्ड बर्टन अभिनित तो चित्रपट पाहिला होता. रिचर्ड बर्टनच्या अनेक अजरामर भूमिकेपैकी ही एक हे नक्कीच. विशेष म्हणजे त्याला या चित्रपटासाठी "ऑस्कर नॉमिनिशेन'ही लाभले होते.....पण नेहमीप्रमाणे हुकले. दुर्दैवी रिचर्ड बर्टन....ज्याला चक्क ७ वेळा बेस्ट अ‍ॅक्टरचे नॉमिनेशन्स मिळूनही एकदाही तो ते जिंकू शकला नाही. ..... पीटर ओ'टूल, कॅरी ग्रॅण्ट प्रमाणे बर्टनही वंचित राहिला ऑस्करपासून.

....५०वा वाढदिवस साजरा केला जातोय तो कादंबरीतील नव्हे तर डॉ. नो या चित्रपटातील जेम्स बाँडचा ~ अगदी योग्य मत. आज जगभरातील प्रिंट मिडियामधून बाँडचा ५० वा वाढदिवस साजरा होतोय तो पडद्यावरील जेम्स बाँडचा. कादंबरीतील नव्हे. मी लेखात उल्लेख केलेल्या त्या पुस्तकातदेखील 'चित्रपटातील बाँडची ५० वर्षे' असेच म्हटले गेले आहे.

@ चमन ~ धन्यवाद. केसची माहिती इथे शेअर केल्याबद्दल खास आभार. मला अर्थातच त्या खटल्याची सारी माहिती आहे [वर मुख्य लेखात तसा पुसटसा मी उल्लेख केला होताच]....पण त्याविषयी इथे लिहित गेलो असतो तर मुख्य प्रयोजन जे वाढदिवसाचे आहे, तिकडे दुर्लक्ष होईल अशी भीती वाटली.

@ गिरीश ~ थोड्या वेळाने सविस्तर लिहितो तुम्ही केलेल्या चौकशीबद्दल.

हॅल्लो गिरिश जी....

काहीसा उशीर होत आहे तुमच्या प्रतिसादाला उत्तर देण्यात. तरीही.....

'जेम्स बॉण्ड' चा जनक इअ‍ॅन फ्लेमिंग हा कट्टर ब्रिटिश परंपरेचा पाईक होता तसेच दुसर्‍या महायुद्धाच्या काळात रॉयल नेव्हीमध्ये नोकरी करताना त्याने युद्धभूमीवरील साहसाचाही अनुभव घेतला होता. युद्धोत्तर काळात त्याने लेखनाला सुरुवात केली असल्याने आपल्या मानसपुत्राला त्याने 'ब्रिटिश'च रंगविणे साहजिकच होते. त्याच्या [पात्राच्या] आवडीनिवडी-सवयीही ब्रिटिश धाटणीच्या - उमरावी थाटाच्या - दाखविल्या गेल्या आहेत, मुद्दामून.

साहजिकच ईऑन प्रॉडक्शन्स टीमच्या साल्ट्झमन आणि ब्रोकोली यानीही साहेबमजकूर एजंट ००७ हे इंग्लंड भूमीतीलच असले पाहिजेच अशी जरी अट मानली नसली तरी एक 'प्रथा' म्हणून स्वीकारली. डॉ.नो या पहिल्या पटासाठी डेव्हिड निव्हेन या ब्रिटिश अभिनेत्याची त्यामुळेच निवड करण्यात आली होती. पण निव्हेन यानी 'मी या भूमिकेसाठी वयामुळे योग्य वाटत नाही...' [डॉ.नो चित्रपटाच्या समयी त्यांचे वय ५२ होते] असे सांगून नकार दिल्यावर मग शोधमोहिमेंतर्गत शॉन कॉनेरी ह्या स्कॉटिश अभिनेत्याची निवड झाली. त्याच्यानंतर आलेला जॉर्ज लेझन्बी जन्माने ऑस्ट्रेलियन असला तरी त्याने लंडन हेच आपले घर आणि कर्मभूमी मानली होती...शिवाय ऑस्ट्रेलिया हे ब्रिटिश साम्राज्याचाच भाग असल्यानेही जॉर्जची त्या भूमिकेसाठीची निवड कट्टर ब्रिटिशांना खटकली नव्हती. त्या नंतरचा रॉजर मूर तर पक्का ब्रिटिश. टिमोथी डाल्टन 'वेल्श' प्रांतातील तर पीअर्स ब्रॉस्नन हा 'आयरिश'....आत्ताचा डॅनिएल क्रेग परत 'इंग्लिश'.

....आता ह्या निवडी इतक्या पक्क्या झाल्या आहेत की इथून पुढे कधीकाळी बाँड अभिनेता बदलायचा झाल्यास प्रथम पसंती ब्रिटिश रक्तालाच जाणार हे नि:संशय. पण हा काही निर्मात्याचा 'नियम' नाही. त्यामुळे उद्या निर्मात्याच्या नवीन पिढीला बाँड महाशयांची 'जन्मभूमी' बदलावीसी वाटली तर ती तसे करूही शकेल.... [शक्यता जरी अंधुक असली तरीही !]

धन्यवाद लाजो जी [हे नाव टंकताना अचानक 'बुनियाद' मालिका आठवली]

~ शॉन कॉनेरीला तुम्ही 'वरचा सा' दिल्याबद्दल आभार. हल्लीच्या बर्‍याच चित्रप्रेमींना कॉनेरी तितकासा पसंत पडत नसल्याचे मला आढळले, पण असो....व्यक्ती तितक्या प्रवृत्ती....आवडनिवड ही नेहमी दोलायमान स्थितीत असते. काल कॉनेरी न आवडणार्‍याला मी जर आज फ्रॉम रशिया वुईथ लव्ह दाखविला तर त्याचे मत बदललेले दिसून येईल....आणि मुळात आपण प्रेम करतो ते 'जेम्स बाँण्ड' या व्यक्तिरेखेवर....ती पडद्यावर कोण साकारतो ही बाब नक्कीच मतभेदाची होऊ शकते.

तुमच्याकडे 'बाँड मॅरेथॉन' सुरू झाले, पण अजून इकडे भारतात कोणत्याच चॅनेलने हा इव्हेन्ट 'स्पेशल' आहे असे मानले नसल्याचे दिसत आहे.