कोर्ट - मराठी चित्रपट

दोन-तीन महिन्यांपुर्वि पाहिलेला पण एव्हढं ॲनलायज करण्याच्या लायकिचा वाटला नाहि. कुठलं तरी पारितोषिकहि मिळालय बहुतेक या चित्रपटाला. वर उल्लेख केलेला वकिलाला मारहाणीनंतरचा (तो फ्रिज केलेला) सीन हा उच्चकोटिचा कलाविष्कार वगैरे आहे, आजकालच्या ट्रेंडनुसार...

71st Venice International Film Festival (Orizzonti)[2]

Best Film
Lion of the Future or the Luigi De Laurentiis Award for best debut film
16th Mumbai Film Festival (International competition)[32]

Golden Gateway of India - Best Film
Silver Gateway of India - Best Director
Jury Special Mention for Ensemble Cast
51st International Antalya Golden Orange Film Festival (International competition)[33]

SİYAD International Feature Film Award
Vienna International Film Festival[34]

FIPRESCI award
Hong Kong Asian Film Festival[35]

New Talent award
Minsk Film Festival Listapad (Youth on the March competition)[35]

Best Film
Auteur Film Festival (International Competition)(Serbia)[36]

Grand Prix Aleksandar Sasa Petrovic - Best Film
FIPRESCI Prize Serbia Slobodan Novakovic
Molodist Kyiv International Film Festival (International competition)[35]

Special mention of the jury
Singapore International Film Festival[37]

Best Film: Asian Feature Film section (Silver Screen Award)
Best Director
2morrow Festival (Moscow)[38]

Best Script (Chaitanya Tamhane)
Best Cinematography (Mrinal Desai)
FICUNAM (Unam International Film Festival) (Mexico)[39]

Special mention of the jury (International competition)
62nd National Film Awards (India)[5]

Best Feature Film
India's official entry for the Academy Awards-2016

(विकू के हवाले से )

अत्यंत फडतूस सिनेमाला मिळालेले हे सन्मान पाहून मला मनातल्या मनात स्वत:च्या सिनेआकलन कुवतीची शरम वाटली.

>>Best Feature Film India's official entry<<

आॅस्कर देत नसल्याने ॲकेडमीवर सूड उगारला असेल बहुतेक...

मी चित्रपट अजून पाहिला नाही पण एकमेकांना काटकोनात छेदणारी मते वाचून एकदातरी बघावा असे वाटतेय.

एखाद्या कलेच्या आविष्काराचे खूप प्रकार असतात. जसे चित्रकलेत ज्यावर कला साकारते ते माध्यम आणि त्याच्यातून साकारते ते मध्यम ह्या दोन्ही गोष्टीत वैविध्य आहे, जसे कॅनव्हासवर जलरंग, तैलरंग, कोळसा वगैरे प्रकार, ब्रश, नाईफ वगैरेंचा वापर. मूर्त, अमूर्त, पोर्ट्रेट, लँड्सकॅप इत्यादी अनेकविध प्रकार. लिखाणात पद्य, गद्य, कविता , लेख, गजल इत्यादी.

तसेच चित्रपटातहि प्रकार असतात हे मला पुणे 52 ची वेगवेगळ्या लोकांनी लिहिलेली परीक्षणे वाचताना कळले. कोर्ट हा चित्रपट अर्थातच सैराट किंवा कट्यारच्या कॅटेगरीतला नाहीय. मुळात सैराट आणि कट्यार यांचीहि वैयक्तिक कॅटेगोरी वेगवेगळी आहे हे आपण मान्य करतो. इथे माबोवरच दोन्ही चित्रपटांची तुलना झालीय आणि दोघांना एकच मापदंड लावता येणार नाही हे अनेकांनीं लिहिले. तशीच कोर्टची कॅटेगरी वेगळी आहे/असावी/असणार. सैराट आणि कट्यार ची कॅटेगरी वेगवेगळी असली तरी मनोरंजन हा समान मुद्दा त्यांच्यात होता. कोर्टच्या बाबतीत ते नसावे.

चित्रकलेत आपल्याला अमूर्त कळत नाही असे म्हणून आपण तो नाद सोडून देतो, आपल्याला जरी कळत नसले तरी काहींना त्यात काही कळू शकते हे आपल्याला मान्य असते. लेखनात आपण गजलेच्या वाट्याला जात नाही. कारण परत तेच. पण तेव्हा आपण अमूर्त चित्रे कशाला काढता? गजला कशाला लिहिता? हा प्रश्न उपस्थित करत नाही.

प्रत्येक पुस्तक जसे मनोरंजनासाठी नसते,तसेच चित्रपट हि कला असे मानले तर मग तोही प्रत्येक वेळी मनोरंजनासाठीच बनवला असेल असे नसणार. केवळ कलेचे माध्यम चित्रपट आहे म्हणून प्रत्येक चित्रपटाने एकाच प्रकारची कला सादर करावी हि अपेक्षा योग्य नाही.

आपल्यासारख्या सामान्य प्रेक्षकाने आजवर फक्त मनोरंजनासाठीच बनवलेले चित्रपट पाहिलेत. काही थोर दिग्दर्शकांनी केलेल्या वेगळ्या प्रकारातही आपण मनोरंजक मूल्ये शोधलीत आणि ती मूल्ये आपल्याला सापडली म्हणून आपण त्या थोरांना थोर मानले. कोर्टच्या बाबतीत मनोरंजक मूल्ये अजिबात नसतील पण त्याचा जो काही वेगळा प्रकार आहे तो दिग्दर्शकाने समर्थपणे हाताळलाय हे त्याला मिळालेल्या वेगवेगळ्या पुरस्कारांवरून सिद्ध होते. सामान्य माणसाला तो वेगळा प्रकार कळत नसेल तर सा.मा.ने आपल्या कक्षा वाढवाव्यात नाहीतर अशा वेगळ्या प्रकाराच्या मागे जाऊ नये.

नक्कीच हा मनोरंनात्मक सिनेमा नाही. मात्र कॅमेरावर्क वगळता दिग्दर्शकाने फार कमाल वगैरे केलेली मला तरी जाणवली नाही. अगदी कोणत्याही दृष्टीकोनातून बघितले तरी.
प्रथम कथेबद्दल सांगायचे, तर हा चित्रपट भारतीय न्याय व्यवस्थेवर भाष्य करतो. इथे पराचा कावळा कसा केला जातो? आणि सामान्याला गुन्हेगार कसं सिध्द केलं जातं? अशा आशयाचे कथाबीज आहे. मात्र त्यापुढे जाऊन सिनेमा न्यायालयीन प्रक्रियेची जी पानं आपल्या समोर उलगडतो तेच मुख्यत्वे दिग्दर्शकाला सांगायचे आहे असे मला वाटते. म्हणुनच सिनेमाचे नाव ‘कोर्ट’ असावे. नारायण कांबळे नावाचा दलित चळवळीचा शाहीर आपल्या गाण्यातून “आपल्यावर अत्याचार करणारे कोण आहेत ते ओळखा” असे आवाहन करतोय. सीनइंट्रो किंवा मागील बॅनर पहिला तर “वडगाव हत्याकांड विरोधी समिती”चा हा कार्यक्रम आहे असे लक्षात येते. म्हणजे दलित अत्याचार विरोधी चळवळीतील हा इव्हेंट असल्याचे समजते. असे कार्यक्रम करून नारायण दलित चळवळीला आपल्यापरीने योगदान देत आहे. मात्र त्याचे कवन ऐकून त्याच्याच समाजातील वासुदेव पवार हा गटार साफ करणारा व्यक्ती आत्महत्तेस प्रवृत्त झाला आणि मेला. असे दोषपत्र ठेऊन त्यावर खटला चालवला जातो. ज्यात आधी त्याला जामीन मिळावा म्हणून आणि नंतर आरोपातून सुटका मिळावी म्हणूनची संयत न्यायालयीन लढाई आहे.
कथेचा शेवट सूचक आहे असे वाटते. मात्र तो fandry इतका ठसठशीत झालेला नाही. सादरी करणाच्या प्रामाणिकपणा आणि चित्रीकरणाचे प्रयोगतत्व इतक्याच दोन जमा बाजूंवर सिनेमाला अवार्ड असावेत. कलाकारांचा अभिनय उत्तम आहे. पार्श्वसंगीत जास्तीत जास्त अम्बियंसवर भागवलेल आहे. दोन गाणी मात्र संभाजी भगत यांनी दमदार लिहिली आणि गायिली आहेत. चित्रपट फसला आहे तो पटकथा आणि संवादात. पटकथेत अजिबात दम नाही. माझ्या मते सिनेमात एकही फ्रेम अनावश्यक नसावी. मात्र इथे दोन्हीही वकिलांच्या वैयक्तिक जीवनाचे चित्रण अगदीच अनावश्यक वाटले. थोडा बदल चेतकबदल म्हणून ठीक होता मात्र तोही रंजक नाही. संवादांची भाषा हिंदी, मराठी, गुजराथी आणि जास्तच इंग्लिश आहे. म्हणजे या सिनेमाला मराठी सबटायटल्स असायला हवे होते असही वाटलं. अर्ध्याहून अधिक संवाद इंग्रजी आहेत मग मराठी प्रेक्षकाने कुठे बोंब मारावी. (ती कथेची गरज असली तरी). ऑर्डर ऑर्डर .. अमुक अमुक हाजीर हो .. देवा शप्पथ ... असं काहीही टिपिकल, जे जास्तीच फिल्मी वाटतं, ते जाणीव पूर्वक ठेवलं नसावं. कारण सिनेमा कुठेही लाउड करायचा नसावा. मारामारी सुद्धा दिसू दिलेली नाही. कुठे डोळ्याचा ओघळ नाही.. रागाचं नामोनिशाण नाही .. हसू नाही...की सन्नाटा नाही... सगळंच बथ्थड

आवडलेल्या बाबी अश्या - विदाऊट मूव्ह केलेलं शुटींग. स्टील कॅमे-याने कथानक उलगडणे हे काही खायचे काम नाही. एन्ट्री आणि एक्झिट करताना वातावरण निर्मितीसाठी वापलेला ७..८ सेकंदाचा काळ जिथे फक्त चित्र बोलतं आणि परिणाम करतं ते अत्यंत चांगलं जमलेलं आहे.
आणि शेवट जिथे न्यायव्यवस्था आरामात झोपाळ्यावर डुलक्या घेतेय आणि तिला उठवणाऱ्यांपैकी जो हाती लागेल मग तो निर्दोष का असेना त्यालाच शासन करतेय. हे फार उत्तम सूचक होतं. जज्जच्या सुट्टीचे सगळेच सीन सुंदर आहेत, संवादी आहेत.
इतकं सगळं असलं तरी हा सिनेमा कशासाठी पहावा याचं उत्तर माझ्याकडे तरी नाही. कदाचित नारायणचा जो “अपमानाचा इतिहास” दाखवायला हवा होता तो तसाच त्या छापखाण्यात पडून राहिला.

माझ्या मते वकिलांचं खाजगी आयुष्य वगळलं असतं तर चित्रपट इतका परिणामकारक झाला नसता.

चीनुक्स .. सिन व्हॅल्यु आणि व्हॅल्यु ऑफ सिन याचा समन्वयच नाही.

मला आवडला होता हा पिक्चर. अगदी बिलीव्हेबल वाटला होता. चित्रपटाचा पेस, कन्व्हेन्शनल मनोरंजन नसणे ह्याने मला फारसा फरक पडला नाही.

पाहावा असे वाटायला लागलंय.

खूप मस्त आणि अभ्यासपूर्वक लिहिलं आहे. मला आजही ह्या सिनेमाच्या आठवणीने अघोरी कंटाळा येतो ! माझं परीक्षण भावनिक (जसं ते नेहमीच असतं बहुतेक !) होतं, पण तुम्ही खूप शांतपणे विचारपूर्वक लिहिलं आहे. जे मला कधीच जमणार नव्हतं, ते इथे आलं आहे.
आजही माझं हेच मत आहे की अत्यंत ओव्हररेटेड सिनेमा होता हा. एक प्रयोग म्हणून चांगला म्हणू किंवा एकंदरीतही सिनेमा म्हणून चांगला म्हणू, पण महान वगैरे तर अजिबातच वाटला नाही मला.

मस्त लिहिलंयत दिनेशदा !

साधना, आपला प्रतिसाद आवडला.

२-३ तास वाया गेले.... बाकी परिक्षण मस्त... मला वाटलं मला चित्रपटाची चव कळणं बंद झालंय की काय... पण अनेक लोकांचा समान अनुभव ऐकुन बरं वाटलं.

कथा सांगता आली पाहिजे.

चित्रपट संपलेला कळला नाहि . शेवटी काय होतं हे आपण ठरवायच असावं. मला तर नारायण कांबळे बाजूला
राहिला की काय असेच वाटले. कोर्टाचे काम कसे चालते हे दाखवायचं होतं की परिणामकारक साहित्य
निर्माण झाल्यावर काय होतं ते दाखवायच होत, हे कळत नाही. या चित्रपटाचं एवढं कौतुक का झालं कळत नाहि.
मला असुया नाहि पण कौतुकाचं आश्चर्य वाटलं.

साधना :: अगदी योग्य... प्रतिसाद आवडला..!!!

मला तरी हा सिनेमा आवडला...

आमचा सिनेमा खुप वेगळा आहे अस म्हणुन तेच ते दाखवणार्‍या टुकार चित्रपटा पेक्षा हा सिनेमा थोडा तरी वेगळा वाटला...

मला हा सिनेमा भयंकर आवडला. स्पेशली कॅमेरा दूरवर ठेवून कोणीतरी कॅमेर्‍याच्या एका कोपर्‍यातून हळूच एंट्री करतो, आणि तो पूर्ण चालत जाईपर्यंत कॅमेरा तसाच स्थिर एकटक राहतो, ही टेक्निक तर प्रचंड आवडली. जज शेकोटीभोवती 'हिल पोरी हिला'वर नाचतात, तो सीनही खूप मस्त वाटला.

स्टील कॅमे-याने कथानक उलगडणे << मी जो पाह्यला तो चित्रपटच होता.
स्टील कॅमेरा?

अत्यंत चांगला चित्रपट आहे खरे तर. मागेपण कुणीतरी ह्याचे परिक्षण लिहिले होते तिथेही मी काही प्रतिसाद दिले होते, खासकरुन शेवटाबद्द्ल.

मलाही हा चित्रपट अतिशय आवडला. इतक्या सगळ्या कलाकारांकडून नैसर्गिक अभिनय कसा करून घेतला असेल ही शंकाच आहे! जजसाहेब शेवटी ट्रीपला जातात तिथे ती मुले खोडी करून त्यांची झोपमोड करतात आणि जज त्या एका मुलाला मारतात - तो सीन भारी आहे! - कदाचित ह्यातच त्या सिनेमातून नक्की काय दाखवायचे आहे याचे सार आले आहे.

बर्‍याच उशीराने तू-नळीवर पाहिला. ठीक. १-२ कलाकारांची कामे चांगली.

थेटरात पाहायची गरज नव्हती . तिथे जरी पाहिला असता तरी कळकट मळकट पडद्यावरच पाहतोय असे वाटले असते.
अतिशय संथ.

पुरस्कारास ठीक. प्रेक्षकांना पैसे देउन मात्र महाबोअर ! वास्तववादी पुस्तक वाचणे ठीक आहे; चित्रपट हा 'चित्रपट' वाटला पाहिजे.
आणि चित्रपट मराठी भाषेतच आहे का असाही प्रश्न पडावा इतकी इंग्लिश, हिंदी व गुजरती भाषांची भेसळ. कायद्यातले उतारे च्या उतारे इंग्लिशमध्ये वाचून दाखवायची काय गरज होती ? कांबळेचा वकील मराठी भाषिकही घेता आला असता.

कोर्ट हा रुढार्थाने चित्रपट नाही तर अनुभव आहे. कोर्टाचा अनुभव. मनोरंजन* अशा अर्थाने चित्रपट बघायला जाणार्‍यांचे भ्रमनिरास होणे साहजिक आहे.

*मनोरंजन = नवरसांपैकी कोणत्या तरी एका रसाचा आस्वाद घेणे. कोर्ट चित्रपटात नवरसांपैकी कोणताही रस नसावा...

मी हे जरा अवांतर लिहितोय त्याकरिता कृपया आपण मला माफ करावे. गेले दोन तास मी स्वतःला लिहू नये म्हणून आवरतोय, पण लिहिल्याशिवाय मला राहवलंच नाही शेवटी!

किती आश्चर्य आहे पहा! मला वाटलं होतं कि हा धागा मी अगोदर वाचलेला नाही. म्हणून मी प्रथम 'दिनेश' यांनी लिहीलेलं चित्रपटाचं परीक्षण पूर्ण वाचलं. मग सर्वांच्या प्रतिक्रिया वाचत खाली येत होतो तेव्हा 'साधना' यांनी दिलेली ६ व्या क्रमांकावरची प्रतिक्रिया वाचली. ती मला पूर्णपणे पटली आणि आवडलीसुद्धा. म्हणून मी लगेच ठरवलं की पुढच्या सर्वांच्या प्रतिक्रिया वाचून झाल्या की शेवटी आपणही प्रतिक्रिया लिहावी कि 'साधना, आपला प्रतिसाद आवडला' म्हणून!

मी पुढील प्रतिक्रिया वाचू लागलो. आणि काय आश्चर्य!!! अक्षरशः १३ व्या क्रमांकावर मी स्वतःच प्रतिक्रिया लिहिलेली होती की 'साधना, आपला प्रतिसाद आवडला.' अगदी हुबेहूब आता माझ्या मनात आलेलीच प्रतिक्रिया होती ती. दिनांक २१ ऑगस्ट १६ रोजी मीच स्वतः लिहिली होती. आणि मी पूर्णपणे विसरून गेलो होतो.

वास्तविक गेल्या सहा महिन्यात पुलाखालून बरेच पाणी वाहून गेलंय. तरीसुद्धा आता अगदी तशीच प्रतिक्रिया द्यावी असं कसं काय मला पुन्हा वाटलं? अगदी तसेच विचार पुन्हा माझ्या मनात कसे काय आले? मला या गोष्टीचे आणि योगायोगाचे किती आश्चर्य वाटतंय म्हणून सांगू!!!

संवादांची भाषा हिंदी, मराठी, गुजराथी आणि जास्तच इंग्लिश आहे. म्हणजे या सिनेमाला मराठी सबटायटल्स असायला हवे होते असही वाटलं. अर्ध्याहून अधिक संवाद इंग्रजी आहेत मग मराठी प्रेक्षकाने कुठे बोंब मारावी >>> याला तर १ लाख वेळा अनुमोदन.

माझे एक ज्येष्ठ सहकारी नेहेमी म्हणायचे, '' पुरस्कारप्राप्त चित्रपट बघायला जाताना मला धाकधूक होते....आपल्याला आवडेल ना बाबा हा सिनेमा, नाहीतर पस्तावा व्हायचा''.
'कोर्ट' पाहिल्यावर मला त्यांच्या विधानाची तीव्रतेने आठवण झाली !

सचिन काळे - मिलियन डाॅलर्स क्वेश्चन तुमच्याकरता. सिनेमा पाहिलात का?

@ राज, नाही पाहिला.

>>@ राज, नाही पाहिला.<<

आय थाॅट सो...

अतिशय रतल पिच्चर आहे... फुकत पन नक बघु ... काय अवदतय अवर्द्स वल्यन

सचिन काळे

रसग्रहण आणि प्रतिसाद वाचून अतीव दुःख झाले...

चांगला चित्रपट म्हणजे काय हे कळण्याची भारतीय पब्लिक ची पात्रता चं नाही... हे पुन्हा एकदा अधोरेखित झाले...

व्यक्तिशः मला अतोनात आवडला हा मुव्ही..

सॅल्यूट टू ताम्हाणे!